Paramagnit granat va ortoalyuminat kristallarda nokramers nodir yer ionlarining magnitooptik va optik spektroskopiyasi

Ushbu dissertatsiya ishida paramagnit granatlar va ortoalyuminat kristallarda nokramers nodir yer ionlarining optik, magnit va magnitooptik xususiyatlari harorat, toʻlqin uzunliklari va magnit maydonlarining keng diapazonlarida tadqiq qilinadi. Tadqiqot davomida olingan natijalar optik va magnitooptik tadqiqotlarni amalga oshirishda zamonaviy metodlardan foydalangan holda amalga oshirilgan. Ishda nodir yer ionlarining energetik spektrlari, simmetriya va magnitooptik effektlar oʻrganilgan.

Asosiy mavzular

Kirish: Dissertatsiya mavzusining dolzarbligi, zarurati, maqsadi, vazifalari, ob'ekti va predmeti, ilmiy yangiligi va amaliy natijalari, shuningdek tadqiqotning Oʻzbekiston Respublikasi fan va texnologiyalari rivojlanishining ustuvor yoʻnalishlariga mosligi asoslangan. Tadqiqotning ilmiy va amaliy ahamiyati ochib berilgan.
Tadqiqotning maqsadi va vazifalari: Nokramers nodir yer ionlarining kristallaridagi optik, magnit va magnitooptik xususiyatlarini harorat, toʻlqin uzunliklari va magnit maydonlarining keng diapazonlarida tadqiq qilish. Spektrlarning simmetriyasini va energiya sathlarini aniqlash, optik oʻtishlarni identifikatsiya qilish asosiy vazifalar qilib belgilangan.
Tadqiqot ob'ekti va predmeti: Tadqiqot ob'ekti sifatida TbAlO3, TbYAG, TmYAG, HoYGG, TbGG, GGG kabi monokristallar olingan. Tadqiqot predmeti esa ushbu birikmalarning optik, magnit va magnitooptik xususiyatlaridir.
Tadqiqot usullari: Magnitooptik xususiyatlarni tadqiq qilish uchun differensial magnitooptik usullar, LMSQ, MDD va Faradey effekti (FE), shuningdek an'anaviy Zeeman spektroskopiyasidan foydalanilgan. Optik xususiyatlarni oʻrganish uchun optik yutilish, fluoressensiya va lyuminessensiya spektrlari tadqiq qilingan.
Tadqiqotning ilmiy yangiligi: Nodir yer ionlari bilan faollashtirilgan granat va ortoalyuminat kristallarda kuzatiladigan magnitooptik effektlarning spektral va haroratga bog'liqligida kvant mexanik «aralashish» effektining dominant rol o'ynashi isbotlangan. Bu ishda yangi eksperimental natijalar olingan.
Tadqiqotning amaliy natijalari: Spektrning ko'rinadigan va yaqin ultrabinafsha sohalarida NY-granatlari va NY-ortoalyuminatlar asosida ishlaydigan qurilmalar (modulyatorlar, optik izolyatorlar, displeylar) yaratishda qoʻllanilishi mumkin. Tadqiq qilingan NY-birikmalarining (TbAlO3, Ho³+:YGG va Tm³+:YAG) up-konversion, ham optik damlashning an'anaviy sxemalarida ishlovchi lazerlarda faol muhit sifatida qoʻllash imkoniyatlari berilgan.
Xulosa: Dissertatsiya ishida birinchi marotaba HoYGG va GGG granatlarida asosiy 4fn) konfiguratsiyali multipletlarining energiyalari topilgan va ularning magnitooptik va optik effektlari oʻrganilgan. Tm³+:YAG granat-alyuminatda tashqi magnit maydoni ta'sirida «aralashish» mexanizmining roli aniqlangan. TbGaG va TbAlO3 tadqiqotlari asosida koʻplab ilmiy yangiliklar aniqlangan.