BOMBYX MORI L. Tut ipak qurtining yadro poliedrozi kasalligiga qarshi kurashning seleksion va profilaktik chora-tadbirlarini ilmiy asoslash

Ushbu dissertatsiya mavzusi ipakchilikning eng muhim muammolaridan biri boʻlgan tut ipak qurtining yadro poliedrozi (sariq) kasalligini oldini olish va unga qarshi kurashishning yangi usullarini ishlab chiqishga bag'ishlangan. Tadqiqotda mahalliy va xorijiy navlardan foydalanib, kasallikka chidamli zotlar yaratish, stimulyatorlardan foydalanish orqali ipak qurtlarining hayotchanligi va pilla hosildorligini oshirish usullari ilmiy asoslangan. Tadqiqot natijalari iqtisodiy samaradorlikni oshirishga va ipakchilik sohasini yanada rivojlantirishga qaratilgan.

Asosiy mavzular

Tadqiqotning dolzarbligi va zarurati: Jahon ipakchiligida tut ipak qurtining kasalliklari, xususan yadro poliedrozi, pilla hosildorligi va sifatiga salbiy ta'sir ko'rsatadi. Ushbu muammolarni hal etish, jumladan, kasallikka chidamli zotlar yaratish va samarali kurashish usullarini ishlab chiqish dolzarb vazifa hisoblanadi.
Tadqiqotning respublika fan va texnologiyalari rivojlanishining ustuvor yo'nalishlariga mosligi: Tadqiqot Oʻzbekiston Respublikasi Fan va texnologiyalarni rivojlanishining V. «Qishloq xoʻjaligi biotexnologiya, ekologiya va atrof-muhit muhofazasi» ustuvor yo'nalishiga muvofiq hamda Ipakchilik ilmiy-tadqiqot instituti ishlari rejasi doirasida bajarilgan.
Muammoning oʻrganilganlik darajasi: Mamlakatimiz va jahon miqyosida ipak qurtlari kasalliklari, jumladan yadro poliedrozi bo'yicha ilmiy izlanishlar olib borilgan, ammo kasallikka chidamli zotlar yaratish va samarali kurash usullarini ishlab chiqish bo'yicha tadqiqotlar yetarli emas.
Tadqiqotning maqsadi: Tut ipak qurtining yadro poliedrozi (sariq) kasalligini qurt parvarishlash davrida tarqalishini oldini olish maqsadida yangi vositalarni qo'llash bo'yicha chora-tadbirlar ishlab chiqish hamda an'anaviy seleksiya usuli yordamida kasallikka chidamli seleksion tizimlarni yaratishni ilmiy asoslash.
Tadqiqotning vazifalari: Stimulyatorlarning ta'sirini oʻrganish, kasallanish darajasini baholash, stimulyatorlarni qoʻllash usulini yaratish, kasallikka chidamli zotlarni tanlab olish va yangi seleksion tizimlarni yaratish, iqtisodiy samaradorlikni aniqlash.
Tadqiqotning ob'ekti: Tut ipak qurtining Bombyx mori L. turiga mansub Liniya 27, Liniya 28 tizimlari, Ipakchi 2, Ya-120 zotlari va mahalliy, xorij sanoat duragayi hamda yadro poliedrozi (sariq) kasalligini qoʻzgʻatuvchisi.
Tadqiqotning predmeti: Tanlab olingan zotlarni yadro poliedrozi kasalligiga chidamli oilalarini va ipak qurti seleksion tizimlarining hayotchanligi, ularning biologik, mahsuldorlik va texnologik ko'rsatkichlari.
Tadqiqotning ilmiy yangiligi: Yangi mahalliy «Hosildor» va «Omad plyus» stimulyatorlarining ta'sir mexanizmi aniqlangan, ularning ta'sir samarasi ilmiy asoslangan.
Tadqiqotning amaliy natijalari: Stimulyatorlar qoʻllash orqali ipak qurtining hayotchanligi va pilla hosildorligini oshirishga erishilgan, sanoat duragaylarini yaratishda foydalanish imkoniyati yaratilgan.
Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi: Stimulyatorlardan foydalanish usuli bo'yicha uslubiy qoʻllanma ishlab chiqilgan va amaliyotga joriy etilgan, iqtisodiy samaradorlikka erishilgan.
Xulosalar: Stimulyatorlarning ta'siri oʻrganilib, optimal konsentratsiyalari aniqlangan, hayotchanlik oshirilgan va kasallanish darajasi kamaygan. Yadro poliedrozi kasalligiga chidamli zotlar va liniyalar yaratilgan, iqtisodiy samaradorlik asoslangan.