Muqobil gravitatsiya nazariyalarida qora o‘ralar atrofida optik-energetik jarayonlar
Ushbu dissertatsiya «Muqobil gravitatsiya nazariyalarida qora oʻralar atrofida optik-energetik jarayonlar» mavzusini oʻrganadi. Tadqiqotda turli gravitatsiya modellari, jumladan, torli bulutlar va kvintessensiya maydonining qora oʻralar atrofidagi zarralar dinamikasiga ta'siri oʻrganilgan. Nazariy hisob-kitoblar va matematik modellashtirish asosida qora oʻralarning hodisalar gorizonti, samarali potensial, zarrachalarning energiya va burchak impulslari hamda boshqa astrofizik jarayonlar tahlil qilingan. Tadqiqot natijalari GRS 1915+105, GRO J1655-40 va Sgr A* kabi mikrokvazarlardagi qora oʻra massasini aniqlashda qoʻllanilgan.
Asosiy mavzular
- Muqobil gravitatsiya nazariyalarida qora oʻralar atrofidagi optik-energetik jarayonlar: Tadqiqotning asosiy maqsadi turli gravitatsiya modellarida qora oʻralar yaqinidagi zarralar va kvazi davriy tebranishlar dinamikasini tavsiflash uchun astrofizik modellarni ishlab chiqish va takomillashtirishdan iborat. Bunda torli bulut va kvintessensial maydon mavjudligidagi Shvartsshild qora oʻrasining harakatini oʻrganish, hodisalar gorizonti radiusiga ta'sirini tadqiq etish, aylana orbitalariga mos keladigan zarrachalar energiyasi hamda burchak impulslarini oʻrganish kabi vazifalar bajarilgan.
- Torli bulutlar va kvintessensial maydonning qora oʻralar atrofidagi zarralar dinamikasiga ta'siri: Natijalar shuni koʻrsatdiki, torli bulutlar mavjudligi hodisalar gorizontining bir oz oʻsishiga sabab boʻladi, kvintessensial maydon esa uni biroz oshiradi. Shuningdek, har ikkala parametrning ortishi zarrachalarning samarali potensialini pasaytiradi va ularning burchak impulsi ortadi (kvintessensiya mavjud boʻlmaganda) yoki kamayadi (kvintessensiya mavjud boʻlganda).
- Qora oʻralar atrofidagi astrofizik jarayonlar va ularning kuzatilishi: Tadqiqotda kuzatilgan QPO maʼlumotlaridan foydalangan holda GRS 1915+105, GRO J1655-40 va Sgr A* mikrokvazarlarida qora oʻra massasining cheklovchi qiymatlari aniqlangan. Shuningdek, Eyler-Gayzenberg parametining ortishi bilan radial va tangensial chastotalar kamayishi va zaryadning ortishi bilan koʻpayishi koʻrsatilgan.