Tog‘ oldi yaylov yerlari hududini tashkil etish mexanizmini takomillashtirish
Ushbu dissertatsiya Oʻzbekiston Respublikasi Toshkent viloyati Ohangaron tumani togʻoldi yaylovlari hududini tashkil etish mexanizmini takomillashtirishga bag'ishlangan. Tadqiqotda togʻoldi yaylovlarining tabiiy-iqlim sharoiti, geobotanik holati, yaylov turlari, oʻsimliklar hosildorligi va ozuqaviyligi oʻrganilgan. Yaylov degradatsiyasi jarayonlari asoslangan va ularni bartaraf etish choralari koʻrsatilgan. Shuningdek, yaylovlardan samarali foydalanish boʻyicha ilmiy-amaliy tavsiyalar ishlab chiqilgan, jumladan, yaylov almashlab boqish sxemasi va grafigi taklif etilgan. Tadqiqot natijalari respublikada yaylov chorvachiligini rivojlantirish, yer resurslaridan oqilona foydalanish va ekologik barqarorlikni ta'minlashga qaratilgan. Tadqiqotda yaratilgan dasturiy ta'minot, raqamli xaritalar va uslubiy qoʻllanmalar sohaga oid mutaxassislar va talabalar uchun foydali manba boʻlib xizmat qiladi.
Asosiy mavzular
- Togʻ oldi yaylov yerlari hududini tashkil etish mexanizmini takomillashtirish: Tadqiqotning asosiy maqsadi Oʻzbekistonning togʻoldi hududlaridagi yaylov yerlaridan samarali foydalanish mexanizmlarini takomillashtirishdan iborat. Ushbu maqsadga erishish uchun togʻoldi yaylovlarining tabiiy-iqlim sharoiti, geobotanik holati, degradatsiya jarayonlari va yaylovlardan foydalanishning ekologik va iqtisodiy jihatlari tahlil qilinadi. Natijada, yaylovlardan foydalanishni optimallashtirish boʻyicha taklif va tavsiyalar ishlab chiqiladi.
- Yaylov degradatsiyasining sabablari va uni bartaraf etish choralari: Tadqiqotda Ohangaron tumani yaylov yerlarida 1969-1988-2018 yillardagi oʻzgarishlar oʻrganilib, degradatsiya jarayonlarining kuchayganligi aniqlangan. Bunga oʻrtacha hosildorlikning kamayishi va ozuqaviylikning pasayishi hamda baʼzi yuqori mahsuldor oʻsimlik turlarining yoʻqolishi sabab qilib koʻrsatilgan. Ushbu muammolarni hal etish boʻyicha tavsiyalar berilgan.
- Yaylovlardan samarali foydalanish usullari va tavsiyalari: Tadqiqot natijasida togʻoldi yaylov yerlaridan samarali foydalanishni tashkil etish boʻyicha ilmiy-uslubiy tavsiyanomalar ishlab chiqilgan. Xususan, yaylov sigʻimini aniqlashda ozuqa birligi koʻrsatkichidan foydalanish, yaylov almashlab boqish sxemalari va grafiklarini tuzish boʻyicha amaliy tavsiyalar berilgan. Shuningdek, «Pasture land monitoring system» dasturiy taʼminoti yaratilgan.