Оралиқ гипергликемияли шахслар ва янги аниқлаган кандли диабетли беморларда томир шикастланшлари
Ushbu kitobda O'zbekiston Respublikasi Sog'liqni saqlash vazirligi Akademik E.X.Turaqulov nomidagi Respublika ixtisoslashtirilgan endokrinologiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazining ilmiy-amaliy ishlari keltirilgan. Xususan, ushbu monografiyada D.T. Kayumova tomonidan olib borilgan tadqiqotlar asosida, oralig'ida giperglikemiyasi bo'lgan shaxslar va yangi aniqlangan qandli diabet bemorlarida tomir shikastlanishlari va ularning rivojlanishiga ta'sir etuvchi omillar batafsil o'rganilgan. Kitobda jahon va mahalliy tibbiyot adabiyotlari tahlil qilinib, qandli diabetning keng tarqalishi, uning salbiy oqibatlari, jumladan, mikro- va makrovaskulyar asoratlarning rivojlanish mexanizmlari, bunda turli xavf omillarining o'rni, jumladan, semizlik, arterial gipertenziya, insulin rezistentligi, dislipidemiya, chekish kabi omillarning ta'siri atroflicha yoritilgan. Tadqiqotning asosiy natijalari va xulosalari O'zbekiston sharoitida qandli diabet va uning asoratlarini oldini olish va davolash bo'yicha muhim ma'lumotlar beradi.
Asosiy mavzular
- Kirish: Qandli diabetning O'zbekiston va jahonda tarqalishi, uning ijtimoiy-iqtisodiy ahamiyati, asoratlari (mikro- va makrovaskulyar shikastlanishlar) hamda ushbu kasallikning oldini olish va davolashga oid dolzarb masalalar.
- Qandli diabetning mikro va makrovaskulyar asoratlari va ularga xavf omillarining ta'siri: O'rganilgan tadqiqotlar natijasida aniqlangan miqdoriy va sifat ko'rsatkichlar tahlili, jumladan, diabetik angiopatiya, mikro- va makrovaskulyar shikastlanishlar (DM, DN, DP, DTS, IOIK, MI, MKAB) tarqalishi, ularga turli xavf omillarining (semizlik, arterial gipertenziya, dislipidemia, chekish, irsiy moyillik) ta'siri.
- Metabolik sindrom va uning qandli diabetning mikro- va makrovaskulyar asoratlariga ta'siri: Metabolik sindromning komponentlari (semizlik, arterial gipertenziya, dislipidemia, giperinsuliniemiya) hamda ularning qandli diabetning turli bosqichlarida uchrovchi asoratlar (nefropatiya, retinopatiya, IOIK) rivojlanishidagi o'rni.
- Qandli diabetning rivojlanishida xavf omillarining integrallashgan bahosi: Bemorlarda aniqlangan xavf omillarining (yosh, jins, irsiy moyillik, tana vazni indeksi, arterial gipertenziya, lipid profili, chekish) nisbiy xavfi va integrallashgan bahosi orqali D.N va IOIK rivojlanish xavfini aniqlash.
- Xulosa va tavsiyalar: Tadqiqot natijalariga asoslanib, qandli diabet va uning asoratlarining oldini olish va davolash bo'yicha ilmiy asoslangan tavsiyalar.