Gazni qayta ishlash zavodlarining mash'ala gazlari tarkibidan CO2 va H2S ni ajratib olish texnologiyasini ishlab chiqish
Ushbu avtoreferat, Buxoro muhandislik-texnologiya instituti huzuridagi ilmiy darajalar beruvchi ilmiy kengashda BOBOQULOV FARXOD BAXTIYOR OʻGʻLI tomonidan tayyorlangan "GAZNI QAYTA ISHLASH ZAVODLARINING MASH’ALA GAZLARI TARKIBIDAN CO2 VA H2S NI AJRATIB OLISH TEXNOLOGIYASINI ISHLAB CHIQISH" nomli dissertatsiya ishi haqida ma'lumot beradi. Tadqiqot neft va gaz kimyosi va texnologiyasi sohasiga oid bo'lib, gazni qayta ishlash jarayonida hosil bo'ladigan chiqindi gazlardagi zararli komponentlar - CO2 va H2S ni ajratib olish hamda ularni utilizatsiya qilishning yangi texnologiyalarini ishlab chiqishga qaratilgan.
Asosiy mavzular
- Dissertatsiya mavzusining dolzarbligi va zarurati: Dunyoda gazni qayta ishlash sanoatining rivojlanishi va chiqindi gazlardagi CO2 va H2S kabi zararli komponentlarni ajratib olish texnologiyalariga bo'lgan talabning ortib borishi dissertatsiya mavzusining dolzarbligini ko'rsatadi. Zamonaviy gazni qayta ishlash zavodlari uchun samarali va ekologik toza texnologiyalarni ishlab chiqish muhim vazifa hisoblanadi.
- Tadqiqotning O'zbekiston Respublikasi fan va texnologiyalarini rivojlanishining ustivor yo'nalishlariga bog'liqligi: Tadqiqot ishi respublikadagi "Kimyoviy texnologiyalar va nanotexnologiyalar" hamda "Atrof-muhit muhofazasi va tabiiy resurslardan oqilona foydalanish" kabi ustivor yo'nalishlarga mos keladi.
- Mash'ala gazlaridan CO2 va H2S ni ajratib olish texnologiyasini ishlab chiqish: Dissertatsiyada gazni qayta ishlash zavodlarining mash'ala gazlaridan CO2 va H2S ni ajratib olish uchun ikki bosqichli kimyoviy (xemosorbsion) texnologiya ishlab chiqilgan. Buning uchun ammoniy gidroksid va natriy gidroksid eritmalari ishlatilgan. Tajriba natijalari bo'yicha optimal sharoitlar aniqlanib, texnologik sxema ishlab chiqilgan.
- Tadqiqot natijalarining amaliy va ilmiy ahamiyati: Ishlab chiqilgan texnologiya natijasida tozalangan gazning ekologik xususiyatlari yaxshilanadi, CO2 va H2S miqdori kamayadi va iqtisodiy samaradorlik oshadi. Ishlab chiqarilgan mahsulotlar (ammoniy karbonat, natriy sulfid va boshqalar) import o'rnini bosishi hamda mahalliy ishlab chiqarishni rivojlantirishi mumkin. Tadqiqot natijalari asosida yiliga 10970,1 m³ toza gaz olish hamda ushbu gazdan issiqlik energiyasi olish imkoniyati aniqlangan.
- Iqtisodiy samaradorlik: Texnologiyani qurish va ishga tushirish uchun ketgan xarajatlar 4 yil 4 oyda qoplanishi va texnologiyaning rentabelligi 25% tashkil etishi hisob-kitoblar bilan tasdiqlangan.