O‘rta Zarafshon suv ekotizimlari gidrobiontlari faunasi va ekologiyasi

Ushbu dissertatsiya avtoreferati Oʻrta Zarafshon daryosi suv ekotizimlarida yashovchi gidrobiontlarning (qon so'rg'ichlar, suv mollyuskalar va yuqori qisqichbaqasimonlar) biologik xilma-xilligini, ularga atrof-muhit omillarining ta'sirini oʻrganish hamda noyob va yo'qolib ketish xavfi ostidagi turlarni himoya qilish bo'yicha chora-tadbirlarni ishlab chiqishga bag'ishlangan. Tadqiqotda Oʻrta Zarafshon suv havzasi gidrobiontlarining taksonomik tarkibi aniqlanib, ularning geografik tarqalishi, ekologik guruhlari va bioindikatorlik xususiyatlari oʻrganilgan. Tadqiqot natijalari Oʻzbekistonning suv havzalari ekologik holatini baholash va tabiatni muhofaza qilish ishlariga tatbiq etishga qaratilgan.

Asosiy mavzular

Oʻrta Zarafshon suv ekotizimlari gidrobiontlarining faunasi va ekologiyasi: Dissertatsiyada Oʻrta Zarafshon daryosi suv ekotizimlarida yashovchi 8 tur qon so'rg'ich, 12 tur ikkipallali mollyuska, 14 tur qorinoyoqli mollyuska va 1 tur yuqori qisqichbaqasimonlar aniqlangan. Ushbu gidrobiontlarning geografik tarqalishi, biotoplar va ekologik guruhlarga bo'linishi oʻrganilgan. Shuningdek, ularning suvning pH, harorat va kimyoviy tarkibi kabi abiotik omillarga va antropogen ta'sirlarga nisbatan chidamliligi va moslashuvi tahlil qilingan.
Gidrobiontlarning bioindikatorlik xususiyatlari va muhofazaga muhtoj turlarni aniqlash: Tadqiqotda bir qator gidrobiont turlarining suvning organik ifloslanish darajasini aniqlashdagi bioindikatorlik ahamiyati koʻrsatilgan. Tadqiqot natijasida Oʻzbekistonning Qizil kitobiga kiritilgan hamda muhofazaga muhtoj boʻlgan 5 ta tur aniqlangan. Ushbu turlarning populyatsiyalariga salbiy ta'sir etuvchi omillar aniqlanib, ularni saqlab qolish boʻyicha tavsiyalar ishlab chiqilgan.
Tadqiqot natijalarining amaliy tatbiqi: Dissertatsiya natijalari asosida Oʻrta Zarafshon daryosi havzasining bioxilma-xilligini davlat monitoringini olib borish, hayvonot dunyosi obyektlari davlat kadastrini yuritish va suv havzalarini ekologik baholash amaliyotiga joriy etish uchun tavsiyalar ishlab chiqilgan. Shuningdek, tadqiqot natijalari xalqaro bioxilma-xillik maʼlumotlar bazasiga (GBIF) joylashtirilgan.