Temir yo‘l transportida ekspluatatsion faoliyat samaradorligini oshirish (''O‘zbekiston temir yo‘llari'' AJ misolida)

Ushbu dissertatsiya Toshkent davlat transport universiteti huzuridagi Ilmiy kengash tomonidan tasdiqlangan. Tadqiqot temir yo'l transportida ekspluatatsion faoliyat samaradorligini oshirishga bag'ishlangan. Asosiy e'tibor "O'zbekiston temir yo'llari" AJ misolida yuk tashish samaradorligini oshirish usullari, yangi texnik yechimlardan foydalanish, vagon parkining unumdorligini oshirish va shu kabi masalalarga qaratilgan. Tadqiqot natijalari ilmiy-amaliy anjumanlarda muhokama qilingan va O'zbekiston Respublikasi Oliy attestatsiya komissiyasi tomonidan tavsiya etilgan ilmiy nashrlarda e'lon qilingan.

Asosiy mavzular

Tadqiqotning dolzarbligi va zarurati: Jahonda temir yo'l transporti ekspluatatsion faoliyati samaradorligini oshirish uchun yuk ko'tarish qobiliyatini oshirish, vagon parkidan samarali foydalanish yo'llarini tadqiq qilish dolzarb masala hisoblanadi. Chunki temir yo'l transporti jahon mamlakatlarining transport tizimida yetarlicha ulushga ega bo'lib, uning zichligi ham oshib bormoqda.
Tadqiqotning maqsadi va vazifalari: Tadqiqotning maqsadi temir yo'l infratuzilmasining yuk ko'tara olish zahiralaridan foydalangan holda temir yo'l transporti ekspluatatsion faoliyati samaradorligini oshirish bo'yicha taklif va tavsiyalar ishlab chiqishdir. Vazifalar esa "O'zbekiston temir yo'llari" AJ ning ekspluatatsion faoliyati natijalarini o'rganish va tahlil qilish, vagonning yuk ko'tarish qobiliyatini oshirish hisobiga yuk tashish samaradorligiga erishish yo'nalishlarini ishlab chiqish, yangi texnik yechimga ega vagonlarni ekspluatatsiya qilish samaradorligiga erishish mexanizmini ishlab chiqish kabilarni o'z ichiga oladi.
Tadqiqotning ilmiy yangiligi va amaliy natijalari: Ilmiy yangilik sifatida temir yo'l transportida yangi texnik yechimga ega vagonlarni ekspluatatsiya qilish samaradorligini hisoblash usuli takomillashtirildi. Amaliy natijalar esa yuk vagonlarini modernizatsiyalash loyihasi doirasida yuk aylanmasi va harakat intensivligining oshishi, transport vositalari harakati xarajatlarini kamaytirish kabi natijalarni o'z ichiga oladi.
Vagon parkini prognoz qilish va samaradorlikni baholash: Ko'p omilli regressiya modeli orqali "O'zbekiston temir yo'llari" AJ vagon parkining 2030 yilgacha bo'lgan prognozi ishlab chiqilgan. Tadqiqotda vagon o'qidan relslarga tushadigan yuklamani 23,5 tk/m dan 25 tk/m ga oshirish orqali ishchi parki vagonining unumdorligiga ta'sir qilish mexanizmi ishlab chiqilgan.