Уруғ мевали боғларда учрайдиган куялар биоэкологияси ва улар сонини бошқариш усуллари
Ushbu dissertatsiya avtoreferati Oʻzbekistonning Toshkent va Namangan viloyatlaridagi urugʻ mevali bogʻlarda uchraydigan kuya zararkunandalarning bioekologiyasi, rivojlanish biologiyasi, zararliligi va ularni boshqarish usullarini oʻrganishga bagʻishlangan. Tadqiqotda kuya turlarining aniqlanishi, ularning tarqalish areallari, xoʻjayin-entomofag munosabatlarining shakllanishi, zararli ta'siri va ularga qarshi kurash boʻyicha integrativ usullar ishlab chiqilgan. Tadqiqot natijalari biologik, xojalik va iqtisodiy samaradorlik nuqtai nazaridan asoslab berilgan. Tadqiqotda ishlatilgan samarali kimyoviy va biologik vositalar hamda ulardan foydalanish boʻyicha tavsiyalar berilgan.
Asosiy mavzular
- Urugʻ mevali bogʻlarda kuya turlari va ularning tarqalishi: Toshkent va Namangan viloyatlarida uchrovchi kuya turlari, ularning biotoplar, biologik xususiyatlari, rivojlanish davrlari, zichligi va zararliligi aniqlangan. Toshkent viloyatida 7 tur, Namangan viloyatida esa 6 tur kuya turi mavjudligi aniqlangan. Jumladan, alma kuya, meva kuya, chekl vakil kuya, boʻyro shoxi, qizil olcha kuya, olma barg usti va osti kuya kabi turlari aniqlangan.
- Kuya zararkunandalari va ularning entomofaglari: Bogʻ agrobigotsenozida kuya zararkunandalariga qarshi kurashda foydali boʻlgan 37 turdagi entomofaglar aniqlangan. Ulardan 7 tasi yirtqich, 30 tasi esa parazit ekanligi aniqlangan. Eng samarali boʻlgan entomofaglar orasida oltinkoʻz, trixogramma va braknlar koʻrsatib oʻtilgan.
- Kuya zararkunandalariga qarshi kurash usullari va ularning samaradorligi: Tadqiqotda kuya zararkunandalariga qarshi kurashda kimyoviy va biologik usullardan foydalanish usullari oʻrganilgan. Jumladan, Matrin Bio, Crompton KS, Maks, Radiant, Lufoks, Nyurell Ekstrim kabi kimyoviy vositalar hamda oltinkoʻz, trixogramma va brakn kabi biologik vositalardan foydalanish tavsiya etilgan. Natijalarda ushbu usullarning iqtisodiy va biologik samaradorligi yuqori ekanligi isbotlangan.