Носпецифик дорсалгияларнинг тавсифи ва меҳнатга лаёқатсизлик мезонлари
Ushbu doktorlik dissertatsiyasi avtoreferati O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni saqlash tizimini tubdan takomillashtirish, jumladan, bel og‘rig‘i (BO) va uning sabablarini o‘rganish, zamonaviy davolash va oldini olish usullarini ishlab chiqishga bag‘ishlangan. Tadqiqotda noaniq bel og‘riqlarining klinik xususiyatlari, diagnostik mezonlari va mehnatga layoqatsizlikning baholash usullari tahlil qilingan. Xususan, avtomobilsozlik sanoati xodimlari orasida bel og‘rig‘ining tarqalishi, uning sababchi omillari, rivojlanish mexanizmlari va zamonaviy davolash usullari o‘rganilgan. Tadqiqot natijalariga ko‘ra, bel og‘rig‘ining oldini olish va davolashda samarali usullar tavsiya etilgan, jumladan, jismoniy mashqlar, fizioterapiya va dia-dinamik elektro-neyro-stimulyatsiya kabi usullar qo‘llanilgan. Shuningdek, ish joyidagi mehnat sharoitlari va ushbu omillarning bel og‘rig‘iga ta’siri o‘rganilib, ishchi-xodimlarda mehnatga layoqatsizlik muddatlarini qisqartirish bo‘yicha tavsiyalar ishlab chiqilgan.
Asosiy mavzular
- Noaniq bel og'riqlarining tarqalishi va omillari: Tadqiqotda O‘zbekistonning Andijon shahri aholisi va avtomobilsozlik korxonalari ishchilari orasida noaniq bel og‘riqlarining tarqalishi o‘rganilgan. Kasallikning yoshga, jinsga bog‘liqligi, bel og‘rig‘ining turli qismlarda joylashishi va mehnatga layoqatsizlik muddatlariga ta’siri tahlil qilingan. Ishlab chiqarishdagi jismoniy va ruhiy omillarning bel og‘rig‘ini keltirib chiqarishdagi roli aniqlangan.
- Bel og'riqlarining diagnostikasi va davolash usullari: Tadqiqotda bel og‘rig‘ini aniqlash uchun ishlatiladigan diagnostik shkalalar (VAS, DN4, MTS, VNSBSKSH, HADS) va neyro-vizualizatsiya usullarining samaradorligi baholangan. Bel og‘riqlarini davolashda farmakoterapiya, jismoniy mashqlar, fizioterapiya va elektro-neyro-stimulyatsiya kabi kompleks yondashuvlarning samarasi ko‘rsatilgan. Tadqiqotda asosiy davolash usuliga qo‘shimcha qilib dia-dinamik elektro-neyro-stimulyatsiya qo‘llashning samaradorligi isbotlangan.
- Bel og'rig'ining oldini olish va mehnatga layoqatsizlikni kamaytirish: Bel og‘rig‘ining oldini olish bo‘yicha tavsiyalar ishlab chiqilgan. Avtomobilsozlik korxonalari ishchilari uchun mehnat sharoitini yaxshilash, jismoniy va ruhiy zo‘riqishni kamaytirish hamda profilaktik chora-tadbirlarga rioya qilish zarurligi ta’kidlangan. Tadqiqot natijalari ishchilarda bel og‘rig‘ining oldini olish bo‘yicha profilaktik tadbirlar qo‘llanilganda, murojaatlar sonining 4,4 barobar kamayganligini ko‘rsatgan.