O‘zbek va ingliz tillarida to‘y bilan bog‘liq leksik birliklarning lingvokulturologik tadqiqi
Ushbu dissertatsiya oʻzbek va ingliz tillarida toʻy bilan bogʻliq leksik birliklarning lingvokulturologik tadqiqiga bag'ishlangan. Tadqiqotda oʻzbek va ingliz xalqlarining toʻy marosimlari bilan bogʻliq leksik va frazeologik birliklarning semantik va lingvokulturologik jihatdan qiyosiy tahlili amalga oshirilgan. Tadqiqotning asosiy maqsadi ushbu tillardagi toʻy bilan bogʻliq leksik birliklarning madaniy va lingvistik xususiyatlarini aniqlash hamda ularning oʻzaro oʻxshash va farqli jihatlarini ochib berishdir. Tadqiqot davomida Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining til siyosatiga oid qarorlari va farmonlariga tayangan holda, tilshunoslikning dolzarb muammolarini, jumladan, lingvokulturologiya va qiyosiy tilshunoslikning rivojlanishiga hissa qoʻshish koʻzda tutilgan. Tadqiqot natijalarida ikki xalqning toʻy an'analari, urf-odatlari va milliy qadriyatlarini oʻzida aks ettiruvchi leksik birliklarning lingvokulturologik tahlili asosida qator ilmiy va amaliy xulosalar chiqarilgan. Xususan, ingliz tilida mavjud boʻlgan baʼzi tushunchalar (masalan,
Asosiy mavzular
- Tadqiqotning dolzarbligi va zarurati: Jahon tilshunosligida nutqiy vaziyatlar va shaxslararo kommunikatsiyaga e'tibor qaratilishi lingvokulturologiya sohasining ahamiyatini oshirmoqda. Oʻzbek va ingliz tillaridagi toʻy bilan bogʻliq leksik birliklarning tadqiqi millatlararo munosabatlarni oʻrnatish va oʻrganishda muhim ahamiyat kasb etadi. Mustaqillik yillarida yurtimizda madaniyatlararo aloqalarni mustahkamlashga qaratilgan tadqiqotlar koʻpaygan. Prezident Farmonlari va qabul qilingan qonunlar tilshunoslik sohasidagi ilmiy izlanishlarni ragʻbatlantirmoqda.
- Tadqiqotning maqsadi va vazifalari: Tadqiqot maqsadi – oʻzbek va ingliz tillarida toʻy bilan bogʻliq leksik va frazeologik birliklarning lingvokulturologik tahlili orqali har ikki tildagi birliklarning mazmun-mohiyatini ochib berish. Vazifalari: toʻy bilan bogʻliq birliklarning mikrosistemasini aniqlash, leksik-semantik jihatdan tahlil qilish, lingvokulturologik ahamiyatini belgilash va qiyosiy tadqiq qilish.
- Tadqiqotning ilmiy yangiligi va amaliy ahamiyati: Tadqiqot ilmiy yangiligi – oʻzbek va ingliz tillarida toʻy semantik maydonining mikro-polya aniqlanganligi va ular oʻrtasidagi madaniy va lisoniy farqlar ochib berilganligi bilan belgilanadi. Amaliy ahamiyati – tadqiqot natijalari tilshunoslikning turli yoʻnalishlari, jumladan, lingvokulturologiya, etnolingvistika va tarjimashunoslikni rivojlantirishga hissa qoʻshadi va oʻquv qoʻllanmalar, lugʻatlar tayyorlashda foydalanilishi mumkin.
- Xulosa: Oʻzbek va ingliz tillarida toʻy bilan bogʻliq leksik birliklarning lingvokulturologik tadqiqi natijasida ularning oʻziga xos madaniy, ijtimoiy va lisoniy xususiyatlari aniqlandi. Ikki til oʻrtasidagi umumiy va farqli jihatlar koʻrsatib berildi. Tadqiqot natijalari nazariy va amaliy ahamiyatga ega.