Sharafuddin Ali Yazdiyning “Zafarnoma” asari leksikasi
Ushbu avtoreferat Sharafuddin Ali Yazdiyning "Zafarnoma" asarining Muhammad Ali ibn Darvesh Ali al-Buxoriy tomonidan eski oʻzbek adabiy tiliga qilingan tarjimasi leksikasini ilmiy-tadqiq qilishga bag'ishlangan. Tadqiqotda leksik birliklarning geneologik, leksik-semantik, funksional-stilistik xususiyatlari tahlil qilingan va asarning leksik boyligi ochib berilgan. Tadqiqotda "Zafarnoma"ning eski oʻzbek tiliga qilingan tarjimasining fonetik, leksik, grammatik xususiyatlari, tarixiy-etimologik va semantik rivojlanishi oʻrganilgan. Asardagi turkiy, arab, fors-tojik va boshqa tillardan oʻzlashgan soʻzlar, ularning maʼnolari va qoʻllanishi tahlil qilingan.
Asosiy mavzular
- Kirish: Dissertatsiya mavzusining dolzarbligi va zarurati, mavzu boʻyicha xorijiy ilmiy-tadqiqotlar sharhi, tadqiqotning maqsad va vazifalari, obyekti va predmeti, ilmiy yangiligi, tadqiqotning amaliy natijalari va ahamiyati bayon etilgan.
- 1. "Zafarnoma" leksikasining mavzu guruhlari boʻyicha tadqiqi: Ushbu bob asar leksikasining umumiy tavsifi, mavzu guruhlariga kiruvchi leksemalar, ijtimoiy-siyosiy, harbiy, maishiy, diniy leksika, hamda boshqa mavzular boʻyicha tahlil qilingan.
- 2. "Zafarnoma" leksikasining geneologik tadqiqi: Asarda ishlatilgan turkiy, arab, fors-tojik, turkiy-moʻgʻul leksik parallel va boshqa tillardan oʻzlashgan soʻzlar tahlil qilingan. Soʻzlarning etimologiyasi, semantik va funksional-stilistik xususiyatlari ochib berilgan.
- 3. "Zafarnoma" leksikasining leksik-semantik xususiyatlari: Asarda ishlatilgan sinonimlar, antonimlar, gomonomlar, polisemiya va boshqa leksik-semantik hodisalar tahlil qilingan. Bu orqali soʻzlarning maʼno rivojlanishi va qoʻllanish doirasi oʻrganilgan.
- 4. "Zafarnoma" lexkasining funksional-stilistik xususiyatlari: Asar tilining oʻziga xos funksional-stilistik xususiyatlari, jumladan, soʻzlarning maʼnolari, qoʻllanishi, shuningdek, badiiy tasvir vositalari, uslubiy figuralar tahlil qilingan. Asar tilining badiiy uslubi, umumxalq tili va uslubiy vositalarning ahamiyati koʻrsatilgan.
- Xulosa: Tadqiqotning asosiy xulosalari, ilmiy yangiligi va amaliy ahamiyati bayon etilgan. "Zafarnoma" asarining eski oʻzbek adabiy tilining oʻrganilishidagi ahamiyati, undagi leksik boylikning oʻzbek tili tarixiga qoʻshgan hissasi koʻrsatilgan.