Surxondaryo viloyati optimal namlik va qurg‘oqchil yerlarida soya navlarini biofiziologiyasi va yetishtirishning o’ziga xos xususiyatlari

Ushbu monografiyada Oʻzbekistonning janubiy hududlari, xususan Surxondaryo viloyatining tuproq-iqlim sharoitida soya yetishtirishning oʻziga xos bioekofiziologik va agrotexnik xususiyatlari, yaʼni tuproqdagi namlik va uning oʻsimlik hayotidagi roli, suv tanqisligiga chidamliligi, fotosintez va nafas olish jarayonlarining dinamikasi, shuningdek turli navlarning suvni saqlash va suv tanqisligiga chidamlilik koʻrsatkichlari atroflicha oʻrganilgan. Tadqiqot natijalari asosida qurgʻoqchil va issiq mintaqalar uchun maqbul soya navlarini aniqlash va ularning bioekofiziologik xususiyatlarini chuqurroq oʻrganish hamda mintaqa tuproq-iqlim sharoitiga moslashgan navlarni tanlash boʻyicha tavsiyalar berilgan.

Asosiy mavzular

• SOYA OʻSIMLIGINING BIOEKOFIZIOLOGIK ASOSLARI: Ushbu bobda soya oʻsimligining biologik va ekologik xususiyatlari, yaʼni uning umumiy xarakteristikasi, dunyodagi va Oʻzbekistondagi oʻrni, kimyoviy tarkibi, oziq-ovqat va texnik ahamiyati, shuningdek, uni yetishtirishning asosiy omillari, yaʼni tuproq-iqlim sharoiti, namlik, harorat va yorugʻlikka boʻlgan talablari batafsil yoritilgan. Soya oʻsimligining morfologik belgilari, vegetativ va generativ rivojlanish davrlari, shuningdek, uning suv va oziq moddalarga boʻlgan ehtiyoji, tuproqni yaxshilashdagi roli ham tahlil qilingan.
• TADQIQOT OBYEKTLARI, USLUBLARI VA SHAROITLARI: Bu bobda tadqiqot obyekti sifatida tanlangan soya navlari, yaʼni mahalliy va xorijiy navlarning bioekofiziologik xususiyatlarini aniqlashda foydalanilgan dala tajribalari sxemasi, tadqiqot uslublari, ishlatilgan uskunalar va apparatlar, shuningdek, tadqiqot oʻtkazilgan hududning tuproq-iqlim sharoiti haqida maʼlumot berilgan.
• SOYA NAVLARI BIOEKOFIZIOLOGIK XUSUSIYATLARIGA NAMLIK DARAJALARINING TA'SIRI: Ushbu bobda turli namlik darajalarining soya navlari oʻsishiga, rivojlanishiga, don hosildorligiga, urugʻlarining biokimyoviy tarkibiga ta'siri oʻrganilgan. Jumladan, transpiratsiya jadalligi, suvni saqlash xususiyati, erkin va bogʻlangan suv miqdori, hujayra shirasi konsentratsiyasi, suv tanqisligi, turgosentlik darajasi, fotosintez va nafas olish jadalligi kabi bioekofiziologik koʻrsatkichlar namlik bilan bogʻliqligi tadqiq qilingan. Shuningdek, har bir navning suv tanqisligiga chidamlilik va moslashuvchanlik koeffitsienti aniqlanib, eng taʼsirchan va moslashuvchan navlar aniqlangan.