Эндокринологик ёрдам миллий дастури доирасида аҳоли орасида Қандли диабет профилактикасини такомиллаштириш
Ushbu doktorlik dissertatsiyasi 2-tur qandli diabetning oldini olish va uning asoratlarini kamaytirishga bag'ishlangan bo'lib, O'zbekiston aholisi orasida ushbu kasallikning tarqalishini tahlil qiladi. Tadqiqotda bemorlarning genetik xususiyatlari, jumladan PPARG genining polimorfizmi (Pro12Ala va C1431T) bilan klinik va laborator ko'rsatkichlar o'rtasidagi bog'liqlik o'rganilgan. Shuningdek, ortiqcha vazn, semizlik kabi omillarning ta'siri, jismoniy faollikning ahamiyati, noto'g'ri ovqatlanishning roli va boshqa ko'plab profilaktik choralar ko'rib chiqilgan. Milliy endokrinologik dastur doirasida aholi orasida qandli diabet profilaktikasini takomillashtirish bo'yicha tavsiyalar ishlab chiqilgan. Tadqiqot natijalari asosida amaliy tavsiyalar va uslubiy qo'llanmalar yaratilgan bo'lib, ular sog'liqni saqlash tizimida joriy etilgan.
Asosiy mavzular
- Qandli diabetning dolzarbligi va jahon miqyosidagi muammolar: Jahon sog'liqni saqlash tashkiloti ma'lumotlariga ko'ra, dunyoda 422 milliondan ortiq odam diabet bilan kasallangan va bu kasallik har yili 1,5 milliondan ortiq o'limga sabab bo'lmoqda. Bu esa 2-tur qandli diabetni oldini olish va davolash strategiyalarini ishlab chiqishni dolzarb vazifa ekanligini ko'rsatadi.
- O'zbekiston aholisi orasida 2-tur qandli diabetning tarqalishi va risk omillari: Tadqiqotda O'zbekiston aholisi orasida 2-tur qandli diabetning tarqalishi, ortiqcha vazn va semizlikning roli, jismoniy faollik darajasi, noto'g'ri ovqatlanish odatlari va boshqa risk omillari tahlil qilingan.
- PPARG genining polimorfizmi va qandli diabet o'rtasidagi bog'liqlik: Tadqiqotda PPARG genining Pro12Ala va C1431T polimorfizmi bilan bemorlarning klinik-laborator ko'rsatkichlari, jumladan, qondagi glyukoza, gemoglobin va boshqa ko'rsatkichlar o'rtasidagi bog'liqlik o'rganilgan. Genetik omillarning kasallik rivojlanishidagi o'rni aniqlangan.
- Qandli diabet profilaktikasi bo'yicha milliy dastur va tavsiyalar: Milliy endokrinologik dastur doirasida aholi orasida qandli diabetni oldini olish va davolash bo'yicha amaliy chora-tadbirlar ishlab chiqilgan. Tadqiqot natijalari asosida bemorlarni skrining qilish, risk omillarini aniqlash va profilaktik tadbirlarni takomillashtirish bo'yicha tavsiyalar berilgan.