BUYRAKLAR DISFUNKTSIYASINI ERTA TASHXISLASHNI KLINIK LABORATOR USULLARI

Ushbu uslubiy tavsiyanoma surunkali buyrak kasalligining (SBK) erta tashxislashda yangi biomarkerlar, xususan, NGAL (neytrofil jelatinazaga bog'liq lipokalin) va sistatin S (CysC) ning ahamiyatini yoritadi. Unda surunkali pielonefrit va surunkali glomerulonefrit bilan kasallangan bemorlarda buyrak faoliyatining o'zgarishini erta aniqlash uchun ushbu biomarkerlarning qon va peshobdagi miqdorini baholash usullari, ularning buyrak funksiyasi buzilishi bilan bog'liqligi va diagnostik qiymati tahlil qilingan. Tadqiqot natijalari NGAL va sistatin S ning SBKni erta bosqichlarda aniqlashda muhim rol o'ynashini ko'rsatadi.

Asosiy mavzular

Kirish va Muammoning dolzarbligi: Surunkali buyrak kasalligining (SBK) oʻziga xos xususiyatlari, uning rivojlanishi, prognozini yaxshilashda erta tashxislashning ahamiyati. Hozirgi vaqtda SBK tashxisi odatda qonda mochevina va kreatinin darajasi asosida amalga oshiriladi, ammo bu ko'rsatkichlar kasallikning erta bosqichlarini aniqlashda yetarli emasligi ta'kidlangan. Buyrak kanalchalari hal qiluvchi rol o'ynashi va tubulo-interstitsial buzilishning muhimligi haqida ma'lumot berilgan.
Tadqiqot materiali va usullari: Tadqiqot Toshkent tibbiyot akademiyasi klinikasida davolangan surunkali buyrak kasalliklari bo'lgan bemorlarda o'tkazilgan. Bemorlar 4 guruhga bo'lingan: nazorat guruhi (sog'lom ko'ngillilar), I, II, III bosqichlardagi SBK bilan kasallangan bemorlar. Tadqiqotda qon va peshobdan olingan NGAL, tsistatin C, kreatinin, Hb, Ht kabi ko'rsatkichlar aniqlangan va statistik tahlil qilingan.
Tadqiqot natijalari va muhokamasi: Natijalar shuni ko'rsatdiki, SBK bosqichlari o'zgarishi bilan birga qondagi va peshobdagi NGAL hamda tsistatin C miqdorlari sezilarli darajada oshgan. NGAL va tsistatin C ning kreatinin, hKFT va boshqa ko'rsatkichlar bilan bog'liqligi statistik tahlil qilingan. ROC egri chiziqlari sNGAL va sistatin C ning SBK rivojlanishini bashorat qilishdagi sezuvchanligi va o'ziga xosligini ko'rsatadi.
Xulosa va Amaliy tavsiyalar: Qondagi NGAL qon plazmasidagi kreatinin, peshobdagi NGAL, tsistatin C bilan musbat, hKFT bilan manfiy korrelyatsiyada ekanligi aniqlangan. sNGAL va uNGAL biomarkerlari SBK ning erta bosqichida salbiy prognostik ahamiyatga ega boʻlgan tubulointerstitsial buyrak shikastlanishini aniqlashda muhim. Bemorlarda buyrak faoliyatining oʻzgarishini erta aniqlash uchun qon plazmasidagi NGAL va peshobdagi uNGAL miqdorini baholash va NGAL/tsistatin C hamda NGAL/peshobdagi NGAL nisbatini aniqlash tavsiya etiladi.