Publitsistik matnlarda evfemik va disfemik ifodalar
Ushbu dissertatsiya avtoreferati O'zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi O'zbek tili, adabiyoti va folklori instituti huzuridagi ilmiy darajalar beruvchi DSc.02/30.12.2019.Fil.46.03 raqamli Ilmiy kengash tomonidan tayyorlangan. Unda "Publitsistik matnlarda evfemik va disfemik ifodalar" mavzusida olib borilgan tadqiqotlar, jumladan, maqsad, vazifalar, ilmiy yangiliklar, amaliy ahamiyati hamda tadqiqot natijalarining joriy qilingani haqida ma'lumot beriladi. Dissertatsiyada o'zbek tilidagi publitsistik matnlarda evfemik va disfemik ifodalarning lisoniy jihatlari, ularning qo'llanish maqsadlari, vazifalari, shuningdek, ijtimoiy, madaniy va ma'naviy jihatdan ahamiyati tahlil qilingan.
Asosiy mavzular
- Kirish: Dissertatsiya mavzusining dolzarbligi va zarurati, muammoning oʻrganilganlik darajasi, maqsad va vazifalari, obyekti va predmeti, ilmiy yangiligi, amaliy natijalari, ishonchliligi, ilmiy va amaliy ahamiyati hamda joriy qilinishi bo'yicha ma'lumotlar berilgan. Tadqiqotning Oʻzbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi Oʻzbek tili, adabiyoti va folklori instituti ilmiy-tadqiqot ishlari rejasi bilan bog'liqligi va uning respublika fan va texnologiyalari rivojlanishining ustuvor yo'nalishlariga mosligi ko'rsatilgan.
- Dissertatsiyaning asosiy mazmuni: Dissertatsiyaning birinchi bobi "Tilshunoslikda evfemiya va disfemiya hodisalari tadqiqi" deb nomlangan. Ushbu bobda evfemizm va disfemizm atamalari, ularning yuzaga kelish bosqichlari, tasnifi, lug'atlar tarixi oʻrganildi. Ikkinchi bob "Publitsistik matnlarda evfemik ifodalarning namoyon boʻlishi va vazifalari" deb nomlanib, unda publitsistik matnlarga xos evfemizmlarning qoʻllanish vazifalari tadqiq qilingan. Uchinchi bob esa "Publitsistik matnlarda disfemik ifodalarning namoyon boʻlishi va vazifalari" deb nomlanib, disfemik ifodalarning publitsistik matnlarda qoʻllanish maqsadi va vazifalari tahlil qilingan.
- Xulosa: Xulosada G'arb va rus tilshunosligida evfemiya va disfemizmning oʻrganilishi, ularning ijtimoiy va madaniy omillar bilan bog'liqligi, oʻzbek tilshunosligidagi tadqiqotlar va ularning xulosalari bayon etilgan. Publitsistik matnlarda evfemik va disfemik ifodalarning qoʻllanishi, ularning ma'noviy va lingvistik xususiyatlari, stilistik vazifalari, manipulyativ va estetik jihatlari ochib berilgan. Shuningdek, evfemik va disfemik ifodalarning ommaviy axborot vositalarida, xususan, publitsistik matnlarda qoʻllanishining oʻziga xos jihatlari dalillangan.