Chirchiq daryosi havzasi tuproqlarining agrofizikaviy xossalari va ularni yaxshilash yo‘llari

Ushbu dissertatsiya avtoreferati Chirchiq daryosi havzasi tuproqlarining agrofizikaviy xossalarini oʻrganish hamda ularni yaxshilash yoʻllarini aniqlashga bagʻishlangan. Tadqiqotda tuproqlarning fizik-kimyoviy, suv-fizikaviy va agrokimyoviy holati, ularning rivojlanish omillari va degradatsiyaga uchrash sabablari oʻrganilgan. Zamonaviy geoaxborot texnologiyalari (GAT) yordamida tuproq xaritalari tuzilgan va ulardan foydalanish boʻyicha tavsiyalar ishlab chiqilgan. Tadqiqot natijalari asosida agrotexnik tadbirlarni qoʻllash va tuproq unumdorligini oshirish boʻyicha amaliy tavsiyalar berilgan.

Asosiy mavzular

Tadqiqotning dolzarbligi va zarurati: Dunyo miqyosida tuproqlarning degradatsiyasining keng tarqalgani va uning qishloq xoʻjaligiga ta'siri, shu sababli tuproq unumdorligini saqlash va oshirish dolzarb vazifa ekanligi ta'kidlangan. Chirchiq daryosi havzasi tuproqlarining agrofizikaviy holatini aniqlash va yaxshilash boʻyicha tadqiqotlar olib borishning ahamiyati koʻrsatilgan.
Tadqiqotning respublika fan va texnologiyalari rivojlanishining ustuvor yoʻnalishlariga mosligi: Tadqiqot respublika fan va texnologiyalari rivojlanishining V «Qishloq xoʻjaligi, biotexnologiya, ekologiya va atrof-muhit muhofazasi» ustuvor yoʻnalishi doirasida bajarilganligi qayd etilgan.
Muammoning oʻrganilganlik darajasi: Togʻ oldi tuproqlarining kimyoviy, fizik-kimyoviy, biologik xossalari boʻyicha olib borilgan xorijiy va mahalliy olimlar tadqiqotlari tahlil qilingan. Chirchiq havzasi togʻ oldi tuproqlarining agrofizikaviy holati boʻyicha tadqiqotlar yetarlicha amalga oshirilmaganligi koʻrsatilgan.
Tadqiqotning maqsadi va vazifalari: Tadqiqotning maqsadi Chirchiq daryosi havzasi tuproqlarining hozirgi agrofizikaviy xossalarini aniqlash asosida tuproqlarni unumdorligini yaxshilashga qaratilgan tavsiyalar ishlab chiqishdan iborat. Vazifalar qatorida tuproqlarning umumiy fizikaviy, suv-fizikaviy holatini aniqlash, agrofizikaviy parametrlarni va cheklovchi omillarni aniqlash, geoaxborot tizimi asosida granulometrik tarkib xaritalarini tuzish va agrotexnik tadbirlar ishlab chiqish belgilangan.
Tadqiqotning ilmiy yangiligi: Chirchiq havzasi tuproqlarining agrofizikaviy xossalariga antropogen omillarning ta'siri, tuproq tiplarining zichligi va solishtirma og'irligining oʻzgarishi, suv xossalari, granulometrik tarkibning tabaqalanishi va agrokimyoviy xossalari boʻyicha yangi ilmiy natijalar olingan.
Tadqiqotning amaliy natijalari: GAT texnologiyasi asosida tuproq granulometrik tarkib xaritalari tuzilgan va ulardan foydalanishga joriy qilingan. Tuproqlarning agrofizikaviy xossalarini yaxshilash boʻyicha ilmiy-amaliy tavsiyanomalar ishlab chiqilgan.
Tadqiqot natijalarining ishonchliligi: Tadqiqot natijalarining ishonchliligi dala, laboratoriya, kameral tadqiqot usullarini qoʻllash, umumqabul qilingan standartlar, ilmiy nashrlarda chop etilganligi va amaliyotga joriy qilinganligi bilan tasdiqlangan.
Tadqiqot natijalarining ilmiy va amaliy ahamiyati: Ilmiy ahamiyati: Chirchiq havzasi tuproqlarining agrofizikaviy xossalarining antropogen omillar ta'sirida oʻzgarishi ilmiy asoslangan. Amaliy ahamiyati: tuzilgan xaritalar va tavsiyalar qishloq xoʻjaligi amaliyotida tuproqlardan samarali foydalanish, unumdorlikni oshirishda qoʻllanma boʻlib xizmat qiladi.
Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi: Tadqiqot natijalari asosida ishlab chiqilgan tavsiyalar fermer xoʻjaliklarida amaliyotga joriy etilgan va agrotexnik tadbirlarni ishlab chiqishda qoʻllanma sifatida foydalanilgan.
Tadqiqot natijalarining aprobatsiyasi: Tadqiqot natijalari 6 ta ilmiy anjumanlarda (4 ta xalqaro, 2 ta respublika) muhokama qilingan.
Tadqiqot natijalarining elon qilinganligi: Dissertatsiya boʻyicha jami 14 ta ilmiy ish (shu jumladan 1 ta tavsiyanoma) chop etilgan.
Dissertatsiyaning tuzilishi va hajmi: Dissertatsiya kirish, toʻrtta bob, xulosalar, foydalanilgan adabiyotlar ro'yxati va ilovalardan iborat. Hajmi 120 betni tashkil etadi.
DISSERTATSIYANING ASOSIY MAZMUNI: Kirish qismida tadqiqotning dolzarbligi, maqsadi, vazifalari, ilmiy yangiligi va amaliy ahamiyati bayon qilingan. Birinchi bobda tuproqlarning degradatsiyasi va ularni oldini olish boʻyicha ilmiy izlanishlar, ikkinchi bobda Chirchiq havzasining tabiiy sharoitlari, obyekt va metodlari, uchinchi bobda Chirchiq havzasi tuproqlarining kimyoviy tarkibi, toʻrtinchi bobda agrofizikaviy xossalari va ularni yaxshilash yoʻllari oʻrganilgan.
XULOSALAR: Togʻ jigarrang, lalmi toʻq tusli, sugʻoriladigan tipik boʻz, oʻtloqi allyuvial tuproqlarning gumus, fosfor, kaliy miqdorlari, suv xossalari, granulometrik tarkibi, mexanik chidamliligi va agrofizikaviy xossalarini yaxshilash boʻyicha tavsiyalar keltirilgan.