Arundo donax yer ustki qismi alkaloidlari yig‘masining nootrop faolligini baholash

Ushbu dissertatsiya «Arundo donax» oʻsimligining yer ustki qismidan ajratilgan alkaloidlar yigʻmasi – donsuminning nootrop (miyani faollashtiruvchi) ta’sirini tadqiq etishga bagʻishlangan. Tadqiqotda donsuminning oʻtkir va surunkali toksikligi, terapevtik samaradorligi, nootrop faolligi, shuningdek, umumiy psixofarmakologik ta’sirini oʻrganish nazarda tutilgan. Tadqiqot natijalari koʻrsatganidek, donsumin nootrop faollikga ega boʻlib, bu jihatdan mavjud preparatlar orasida samaradorligi bilan ajralib turadi. Shuningdek, donsuminning 5-HT2A retseptorlari bilan bogʻlanishi orqali oʻz ta’sirini koʻrsatishi va anksiolitik (xavotirni kamaytiruvchi) xususiyatga egaligi aniqlangan. Tadqiqot doirasida olingan ma’lumotlar kognitiv buzilishlarni oldini olish va davolashda yangi samarali dori vositalarini yaratish uchun muhim asos boʻlib xizmat qiladi.

Asosiy mavzular

• Donsuminning nootrop faolligi: Tadqiqotning asosiy maqsadi Arundo donax o'simligining yer ustki qismidan olingan alkaloidlar yig'masi donsuminning nootrop faolligini baholashdan iborat. Tajribalar orqali donsuminning kognitiv funksiyalarni yaxshilashi, xotirani mustahkamlashi va miya faoliyatini rag'batlantirishi aniqlangan.
• Donsuminning toksikligi va xavfsizligi: Donsuminning o'tkir va surunkali toksikligi o'rganilgan. Tajribalar davomida donsuminning terapevtik va yuqori dozalarda ham xavfsiz ekanligi, ya'ni zararli ta'sir ko'rsatmasligi isbotlangan.
• Donsuminning boshqa nootrop vositalar bilan qiyosiy tahlili: Donsuminning nootrop faolligi mavjud bo'lgan nootropil preparati bilan qiyoslangan. Natijalar shuni ko'rsatdiki, donsumin ta'sir qilish muddati va terapevtik samaradorlik jihatidan nootropildan ustun turadi.
• Donsuminning farmakologik ta'siri mexanizmi: Donsuminning nootrop faolligi 5-HT2A retseptorlarini bloklash bilan bog'liq ekanligi aniqlangan. Bu uning miyadagi neyrotransmitterlar faoliyatiga ta'sir etishini ko'rsatadi.
• Donsuminning amaliy ahamiyati: Tadqiqot natijalari O'zbekiston Respublikasida mahalliy o'simlik xomashyosi asosida yangi nootrop dori vositalarini ishlab chiqarish va ularni kiritish uchun muhim asos yaratadi. Bu esa import o'rnini bosuvchi vositalarni yaratishga ham yordam beradi.