COVID-19 ASSOTSIRLANGAN REAKTIV ARTRITNI IMMUNOLOGIK TEKSHIRISH USULLARI
Ushbu metodik tavsiyanoma COVID-19 infeksiyasidan keyingi reaktiv artritlarning immunologik mexanizmlarini va diagnostik usullarini o'rganishga bag'ishlangan. Unda COVID-19 bilan bog'liq reaktiv artritni tashxislash va davolashda sitokinlar (IL-1ẞ, IL-6, IL-17)ning ahamiyati, shuningdek, ular va boshqa laborator ko'rsatkichlar o'rtasidagi bog'liqliklar ko'rib chiqilgan.
Asosiy mavzular
- Kirish: COVID-19 pandemiyasining O'zbekistonda suyak-mushak tizimidagi kasalliklar sonining ortishi, ayniqsa, COVID-19 assotsirlangan reaktiv artritning rivojlanishi haqida ma'lumot beradi. Virusning replikatsiyasi va immun tizimining faollashuvi natijasida sitokinlarning ajralishi va kasallikning mexanizmlari tushuntiriladi.
- Tadqiqotning maqsadi: COVID-19 assotsirlangan reaktiv artriti mavjud bemorlarda bo'g'im sindromining kechishida immunologik markyorlar IL-17, IL-1ẞ va IL-6larning ahamiyatini klinik baholash.
- Tadqiqotning ilmiy yangiligi: COVID-19 assotsirlangan reaktiv artritda yallig'lanish markyorlari bilan bir qatorda, IL-1ẞ, IL-6 va IL-17 kabi sitokinlarning kasallik paydo bo'lishi, rivojlanishi va kechishida o'ziga xos o'rni borligi aniqlangan. Bemorlarda SARS-CoV-2 IgG antitanalarining mavjudligi va organizmda IL-1ẞning stimullashi natijasida IL-6 va IL-17 sitokinlarining ishlab chiqarilishi musbat rag'batlantirilishi aniqlangan.
- Tadqiqotning amaliy ahamiyati: Olingan ma'lumotlarga asoslanib, COVID-19 assotsirlangan reaktiv artrit bilan murojaat qilgan bemorlarda IL-1ẞ, IL-6 va IL-17larning qon zardobidagi miqdorini aniqlash orqali kasallikni taqqoslama tashxislash, tashxisni tasdiqlash va target davolashga yondashish uchun samarali koʻrsatkich hisoblanadi.
- Tekshiruv materiallari va usullari: Tadqiqot 2021-2024 yillar davomida Toshkent tibbiyot akademiyasida 195 nafar bemor ishtirokida olib borilgan. COVID-19 infeksiyasini tasdiqlash uchun SARS-CoV-2 IgG antitanasi aniqlangan. Reaktiv artritni tasdiqlash uchun xlamidiya va ureaplazmaga IgG aniqlanishi asosiy mezon bo'lgan. Bemorlarda bo'g'im sindromini baholash uchun klinik, laborator va instrumental tekshiruv usullaridan foydalanilgan.
- Tadqiqot natijalari: COVID-19 assotsirlangan reaktiv artritli bemorlarda IL-17, IL-1ẞ va IL-6 sitokinlarining miqdori nazorat guruhiga nisbatan sezilarli darajada yuqori bo'lgan. Shuningdek, ushbu sitokinlar ertalabki karaxtlik davomiyligi, C-RO miqdori va SARS-CoV-2ga nisbatan paydo boʻlgan IgGning miqdori bilan musbat bog'liq bo'lgan.
- Xulosalar: COVID-19 assotsirlangan reaktiv artrit COVID-19 infeksiyasi ta'sirida va sitokinlarning ortishi tufayli namoyon bo'ladi. Klassik reaktiv artritdan farqli o'laroq, ushbu artritda IL-1ẞ, IL-6, va IL-17 kabi sitokinlarning miqdori nisbatan yuqori bo'lganligi va ular C-RO, ertalabki karaxtlik va SARS-CoV-2 IgG bilan o'zaro musbat bog'liq bo'lganligi aniqlangan.
- Tavsiyalar: COVID-19 assotsirlangan reaktiv artritni tashxislash va taqqoslama tashxislashda SARS-Co-V-2 IgG ning mavjudligini aniqlash, shuningdek IL-1ẞ, IL-6 va IL-17 kabi immunologik markyorlarni aniqlash tavsiya etiladi. Yuqori miqdordagi IL-1ẞ sitokini reaktiv artritda bo'g'im sindromining rivojlanishiga va kechishiga ta'sir ko'rsatadi va IL-6 hamda IL-17 sitokinlarining ishlab chiqarilishini rag'batlantiradi.