O‘zbekistonda turkiston ayugasining Ajuga turkestanica (Regel) Briq. tarqalishi, zahiralari va bioekologik xususiyatlari
Ushbu dissertatsiya avtoreferati Oʻzbekistonda Ajuga turkestanica (Regel) Briq. ning tarqalishi, zahiralari va bioekologik xususiyatlarini oʻrganishga bag'ishlangan. Unda oʻsimlikning biomorfologik, fitotsenotik, anatomik, ekologik xususiyatlari, ontogenezi, gullash dinamikasi, urug' mahsuldorligi va tabiiy resurslari tadqiq qilingan. Tadqiqot natijasida Oʻzbekistonda ushbu oʻsimlikning tarqalish areali aniqlanib, yangi assotsiatsiyalar aniqlangan, bioekologik xususiyatlari tahlil qilingan, shuningdek, tabiiy zahiralarining miqdori va holati baholangan. Shuningdek, oʻsimlikning madaniy holda yetishtirish imkoniyati ham koʻrsatib oʻtilgan.
Asosiy mavzular
- Kirish: Dissertatsiya mavzusining dolzarbligi va zarurati, maqsad va vazifalari, obyekt va predmetlari, ilmiy yangiligi, amaliy ahamiyati va usullarining tavsifi keltirilgan. Tadqiqotning respublika fan va texnologiyalar rivojlanishining ustuvor yoʻnalishlariga mosligi hamda muammoning oʻrganilganlik darajasi bayon etilgan.
- Tadqiqotning obyekti va predmeti: Obyekt sifatida Ajuga turkestanica (Regel) Briq. oʻsimligi, predmeti esa uning fitotsenologiyasi, tarqalishi, resurslari, biomorfoologiyasi va anatomiyasi olingan.
- Tadqiqot metodlari: Fitotsenotik, geobotanik, resursshunoslik, laboratoriya va dala tajribalari, GAT, morfologik, fenologik, anatomik, biometrik va statistik usullaridan foydalanilgan.
- Ilmiy yangiligi: A. turkestanica ning tarqalish chegarasi aniqlangan, bioekologik xususiyatlari oʻrganilgan, 7 ta formatsiya tarkibida 11 ta yangi assotsiatsiya aniqlangan, GAT-xaritalari tuzilgan, biologik zahirasi aniqlangan, anatomik tuzilishi tahlil qilingan.
- Amaliy natijalari: 11 ta yangi oʻsimlik qoplamlarining tavsifi ishlab chiqilgan, respublikada oʻsimlikning resurs potensiali baholanib, raqamli xaritasi yaratilgan, xomashyosi identifikatsiyasi uchun diagnostik belgilari aniqlangan.
- Xulosalar: Tadqiqot natijasida 11 ta yangi assotsiatsiya aniqlangani, tarqalish chegarasi aniqlangani, adir mintaqasida zich tarqalgani, resurs qiymatiga ega maydonlari va zahiralari aniqlangani, ontogenez davrlari va bosqichlari oʻrganilganligi, gullash sharoitlari va urugʻ mahsuldorligi aniqlanganligi, anatomik tuzilishi tahlil qilingani va madaniy holda yetishtirish tavsiya etilgani haqidagi xulosalar keltirilgan.