O‘zbek va ingliz lisoniy ongida xushmuomalalikning assotsiativ maydoni
Ushbu dissertatsiya Oʻzbekiston Milliy universiteti huzuridagi ilmiy darajalar beruvchi ilmiy kengashda nomzodlik dissertatsiyasini himoya qilish uchun tayyorlangan. Dissertatsiya mavzusi Oʻzbek va ingliz tillarida "xushmuomalalik" leksemasining assotsiativ maydonini oʻrganishga bagʻishlangan boʻlib, unda psixolingvistika, kognitiv tilshunoslik va lingvopragmatika kabi zamonaviy tilshunoslik yoʻnalishlari asosida tadqiqot olib borilgan. Tadqiqot natijasida oʻzbek va ingliz tillaridagi “xushmuomalalik” va “politeness” leksemalarining assotsiativ maydonlarining tuzilishi, tarkibi va maʼnolari tahlil qilingan. Tadqiqotda erkin assotsiativ eksperiment usulidan foydalanilgan. Tadqiqotning asosiy maqsad va vazifalari, tadqiqot obyekti va predmeti, ilmiy yangiligi va amaliy ahamiyati bayon etilgan. Shuningdek, tadqiqot natijalarining aprobatsiyasi va eʼlon qilingan ishlari haqida maʼlumot berilgan. Tadqiqotning asosiy qismlari va ularning mazmuni ham qisqacha tushuntirilgan.
Asosiy mavzular
- Oʻzbek va ingliz tillarida “xushmuomalalik” leksemasining assotsiativ maydoni: muqaddima va tadqiqotning dolzarbligi: Ushbu qismda dissertatsiya mavzusining dolzarbligi va relevanligi asoslangan, tadqiqotning maqsad va vazifalari, obyekti va predmeti tavsiflangan. Shuningdek, tadqiqotning ilmiy yangiligi va amaliy ahamiyati hamda bu sohadagi tadqiqotlar tarixi qisqacha bayon etilgan.
- Oʻzbek va ingliz tillarida “xushmuomalalik” leksemasining leksik-semantik xususiyatlari: Bu qismda oʻzbek va ingliz tillaridagi “xushmuomalalik” leksemasining leksikografik talqini, mazmunan va lingvistik jihatdan tahlili, shuningdek, sinonim va antonim qatorlari qiyosiy oʻrganilgan. Ingliz tilidagi “politeness” leksemasining turli lugʻatlardagi talqini va sinonimik qatorlari ham tahlil qilingan.
- Oʻzbek va ingliz lisoniy ongida “xushmuomalalik” assotsiativ maydoni: Ushbu bobda oʻzbek va ingliz tilshunoslarida “xushmuomalalik” leksemasining assotsiativ maydonini yaratish maqsadida oʻtkazilgan erkin assotsiativ eksperimentning bosqichlari, natijalari va tahlillari keltirilgan. Jumladan, respondentlarning javoblari asosida assotsiativ maydonning yadrosi, yaqin va uzoq pereferiya zonalari aniqlanib, qiyosiy tahlil qilingan.