IX-XII asrlarda Nasaf vohasi allomalarining Markaziy Osiyo ilm-fani va madaniyati ravnaqiga qo‘shgan hissasi
Ushbu dissertatsiya avtoreferati O'rta Osiyo ilm-fani va madaniyatini rivojlantirishda X-XII asrlarda Nasaf vohasi allomalarining hissasi mavzusiga bag'ishlangan. Unda IX-XII asrlarda Markaziy Osiyoda ilm-fan va madaniyatning rivojlanishi, Nasaf vohasining ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy hayoti, shuningdek, ushbu davrda yashagan allomalarning islom ilmlari (kalom, tafsir, fiqh, hadis) va boshqa fanlar sohasidagi faoliyati, ularning ilmiy-ma'naviy merosi hamda bu merosning tadqiqi yoritilgan. Tadqiqotda Markaziy Osiyo sivilizatsiyasi, O'rta Osiyo sivilizatsiyasi va Turon/Turkiston sivilizatsiyasi kabi tarixiy tushunchalar, ayniqsa, ilk Uyg'onish davridagi ilmiy va madaniy jarayonlar ko'rib chiqiladi. Tadqiqot natijalari ilmiy va amaliy ahamiyatga ega bo'lib, milliy o'zlikni anglash va ajdodlarimizning boy ilmiy-ma'naviy merosi bilan tanishishga hissa qo'shadi.
Asosiy mavzular
- Markaziy Osiyoda ilk Uyg'onish davri va IX-XII asrlarda Nasaf vohasi ijtimoiy-iqtisodiy hayoti: Ushbu bobda Markaziy Osiyodagi ilk Uyg'onish davri ilm-fani va madaniyatining o'ziga xos xususiyatlari, shu jumladan, IX-XII asrlarda Nasaf vohasidagi siyosiy, ijtimoiy va iqtisodiy hayot, yirik shaharlarning rivojlanishi, hunarmandchilik va savdo-sotiq ishlarining taraqqiyoti, shuningdek, Samarqand va Buxoro kabi markazlar bilan qiyosiy tahlili ko'rib chiqiladi. Shuningdek, bu davrda yaratilgan madaniy merosning ahamiyati haqida ma'lumot beriladi.
- Nasaf vohasi allomalarining Markaziy Osiyo ilm-fani va madaniyati ravnaqiga qo'shgan hissasi: Ikkinchi bobda Nasaf vohasi allomalarining islom ilmlari (kalom, tafsir, fiqh, hadis) sohasidagi faoliyati, ularning ilmiy-ma'naviy merosi va bu merosning tadqiqi o'rganiladi. Xususan, Abu Mute' Makhul Nasafiy, Abul Yusr Bazdaviy, Abul Mu'in Nasafiy, Abu Hafs Nasafiy kabi allomalarning bu ilmlar rivojiga qo'shgan hissasi, ularning asarlari va bu asarlarning ilmiy-amaliy ahamiyati tahlil etiladi.
- Nasaf vohasida ma'naviy hayot, adabiy va ilmiy bilimlar ravnaqi: Uchinchi bobda Nasaf vohasida tasavvuf ta'limotining yoyilishi, ushbu ta'limotning rivojlanishida qatnashgan mutasavvuflarning faoliyati va merosi, shuningdek, IX-XII asrlarda Nasafda adabiy va ilmiy hayot, ushbu davrda yaratilgan ilmiy va badiiy asarlar, ularning o'zbek adabiyoti va tilshunoslik rivojiga qo'shgan hissasi haqida so'z yuritiladi. Shuningdek, allomalarning aniq va tabiiy fanlar sohasidagi tadqiqotlari ham ko'rib chiqiladi.