Ko‘p qatlamli qovushqoq-elastic, suyuqlikli silindrik va toroidal qobiqlar tebranishlari muammosining ilmiy asoslari

Ushbu doktorlik dissertatsiyasi avtoreferati ko'p qatlamli, qovushqoq-elastik, suyuqlikli silindrik va toroidal qobiqlarning tebranishlari muammosining ilmiy asoslarini o'rganishga bag'ishlangan. Tadqiqotda zamonaviy texnika va texnologiyalarning rivojlanishi, seysmik hududlarda yer osti inshootlarini loyihalashning ahamiyati, qobiqlarning tebranishlarini nazariy va amaliy jihatdan o'rganishning dolzarbligi ko'rsatilgan. Tadqiqot natijasida olingan usullar va algoritm asosida Navoiy kon-metallurgiya kombinati, Buxoro muhandislik-texnologiya instituti va boshqa korxonalarda amaliy qo'llash topgan. Ishda yangi matematik modellar va usullar ishlab chiqilgan bo'lib, ular mashinasozlik va qurilish obyektlarining elementlarini xarakterlash uchun qo'llanadigan aralash modellar uchun ham qo'llaniladi. Tadqiqot natijalari 28 ta respublika va 12 ta xalqaro ilmiy-amaliy anjumanlarda muhokama qilingan va chop etilgan.

Asosiy mavzular

Kirish: Dissertatsiya tadqiqotining dolzarbligi va zaruriyati, maqsadi va vazifalari, ob'ekt va predmetlari shakllantirilgan. Tadqiqotning O'zbekiston Respublikasi fan va texnologiyalar rivojlanishining ustuvor yo'nalishlariga muvofiqligi, ilmiy yangiligi va amaliy natijalari bayon etilgan. Olingan natijalarning ishonchliligi, ilmiy va amaliy ahamiyatlari yoritilgan. Tadqiqot natijalarining amaliyotga joriy etilishi, ishning aprobatsiyasi, chop etilgan ishlar, dissertatsiya tuzilishi va hajmi bo'yicha ma'lumotlar keltirilgan.
Adabiyotlar tahlili: Birinchi bobda qovushqoq elastik uzun silindriksimon va toroidial qobiqlarda dinamik yuklanishlar ta'sirida dissipativ bir jinsli va bir jinsli bo'lmagan mexanik sistemalarning tebranishlari masalasini o'rganishga bag'ishlangan qisqacha adabiyotlar tahlili keltirilgan. Adabiyotlar tahlili asosida xulosalar qilingan, ya'ni avtoreferatda ko'rib chiqilgan muammolarga doir masalalar va ularning yechimlariga chuqur ahamiyat berilmaganligi aniqlangan.
Tadqiqot usullari va ilmiy yangiligi: Tadqiqot jarayonida nazariy mexanikaning tenglamalari va prinsiplari (Lagranjning II tur tenglamalari tipidagi tenglamalar, (A)-koʻchishlar metodi, servobog'lanish reaksiya kuchlarini aniqlashning konstruktiv metodi (A.G.Azizov metodi)), elastiklik nazariyasining deformatsiyalanuvchan qobiq mexanikasi xususiy hosilali integro-differensial tenglamalarini yechish uchun deformatsiyalanuvchan qobiq mexanikasi va matematik fizikaning maxsus funksiyalari orqali yechimni topish usullaridan foydalanilgan. Tadqiqotning ilmiy yangiligi sifatida ko'p qatlamli qovushqoq-elastik, suyuqlikli silindrik va toroidal qobiqlar tebranishlarini boshqarish masalasining matematik qoʻyilishi, yechish uslubiyoti va algoritmi ishlab chiqilganligi ta'kidlangan.
Amaliy natijalar va tadqiqotning joriy etilishi: Tadqiqotning amaliy natijalari sifatida ko'p qatlamli suyuqlikli kompozit silindrik va toroidal qobiqlarga tashqi seysmik va noststsionar yuklanishlar oqibatida hosil boʻladigan kuchlanish-deformatsiya holati uchun silindrik qobiqlar mustahkamligi nazariyasini rivojlantirishga erishilgan. Tadqiqot natijalari Navoiy kon-metallurgiya kombinati tarkibidagi korxonalarida, Navoiy muhandislik-texnologiya instituti va boshqa tashkilotlarda joriy etilgan.
Umumiy xulosalar: Dissertatsiya ishida materiallarning qovushqoq-elastik xususiyatlarini va oʻzaro ta'sirlashuvchi suyuqlikni hisobga olgan holda suyuqlikli ko'p qatlamli kompozit silindrik va toroidal qobiqlarda tebranish muammolarini oʻrganish va masalalarini yechish metodikasi, algoritmi ishlab chiqildi hamda ilmiy asoslari takomillashtirishga erishilgan. Tadqiqotda olingan yechimlarni boshqa manbalarda keltirilgan yechimlar bilan taqqoslaganda natijalar toʻliq qoniqarli va mos kelishi ko'rsatib o'tilgan.