O‘zbekistonning istiqbolli galofitlarini mikroklonlash, sho‘rlangan tuproqlarga moslashtirish va kimyoviy tarkibini tadqiq qilish

Ushbu avtoreferat Oʻzbekistonda oʻsadigan istiqbolli galofitlarni mikroklonlash, shoʻrlangan tuproqlarga moslashtirish va ularning kimyoviy tarkibini tadqiq qilish boʻyicha olib borilgan ilmiy-tadqiqot ishlarini oʻz ichiga oladi. Tadqiqot natijasida galofit oʻsimliklarni in vitro sharoitida koʻpaytirishning samarali usullari ishlab chiqilgan, ularning shoʻrlangan tuproqlarga moslashishi va kimyoviy tarkibining tahlil qilingan. Xususan, 19 tur galofitlarni sterilizatsiya qilishning jadal kombinatsiyalari ishlab chiqilgan va ularning sifatli regenerant oʻsimliklar yaratish samaradorligi isbotlangan. Shuningdek, 12 turdagi ogʻir metallarning miqdori oʻrganilgan, 13 tur oʻsimlik fitoremediatsiyada foydali ekanligi, 11 tur esa biologik faol qoʻshimchalar yaratishda qoʻllanishi mumkinligi aniqlangan. Tadqiqotda galofitlarning kimyoviy tarkibi, jumladan, polifenollarning aniqlanishi va ularning biologik faolligi oʻrganilgan. Tadqiqotning amaliy natijalari Oʻzbekistonning galofitlarini genetik jihatdan boyitish, Orol dengizi tubida iqlim oʻzgarishlariga chidamli oʻsimliklar yaratish hamda qishloq xoʻjaligini rivojlantirishga hissa qoʻshishi mumkin.

Asosiy mavzular

• Galofit oʻsimliklarni mikroklonlash va shoʻrlangan tuproqlarga moslashtirish: Tadqiqotda Oʻzbekistonning istiqbolli galofitlarini in vitro sharoitida koʻpaytirish usullari ishlab chiqilgan. Jumladan, 19 tur galofitlarni sterillashning jadal kombinatsiyalari oʻrganilgan va ularning sifatli regenerant oʻsimliklar yaratishning samarali yoʻriqnomalari ishlab chiqilgan. Shuningdek, galofitlar tabiiy va regenerant oʻsimliklarining kimyoviy tarkibini tadqiq qilish boʻyicha izlanishlar olib borilgan.
• Galofitlarning kimyoviy tarkibi va biologik faolligi: Oʻrganilgan galofitlarning kimyoviy tarkibi, jumladan, polifenollarning ajratib olinishi va ularning biologik faolligini (antifungal, antibakterial, antioksidant) aniqlash boʻyicha tadqiqotlar oʻtkazilgan. Natijada, galofitlar polifenollarining yigʻindisi bakteriyalarga qarshi taʼsir koʻrsatishi va DFPG erkin radikalini soʻndirishi aniqlangan. Shuningdek, galofitlarning polifenollari HeLa saraton hujayralariga qarshi 27% antiproliferativlikni namoyon etishi isbotlangan.
• Galofitlardan ogʻir metallarni tozalash va biologik faol qoʻshimchalar yaratish: Tadqiqotda 12 turdagi ogʻir metallarning miqdori oʻrganilgan. 13 tur oʻsimlik fitoremediatsiyada, 11 tur esa biologik faol qoʻshimchalar yaratishda foydali ekanligi aniqlangan. Oʻzbekistonning choʻl hududlarida tarqalgan galofitlarning tuproqlarni fitoremediatsiyalash va biologik faol qoʻshimchalar yaratishda foydalanish imkoniyatlari mavjudligi ilmiy asoslangan.