Texnika oliy ta’lim muassasalari talabalarining tashkilotchilik madaniyatini takomillashtirish

Ushbu dissertatsiya avtoreferati O'zbekiston oliy ta'lim muassasalarida, xususan, texnika oliy ta'lim muassasalarida talabalarning tashkilotchilik madaniyatini takomillashtirishga bag'ishlangan. Unda dolzarb muammolar, tadqiqotning nazariy va amaliy ahamiyati, yangi metodlar va tavsiyalar, shuningdek, tadqiqot natijalari bayon etilgan. Dissertatsiya O'zbekiston Respublikasi Prezidentining qabul qilingan qarorlari va konsepsiyalariga muvofiq keladi. Tadqiqotda talabalar tashkilotchilik madaniyatini rivojlantirish uchun motivatsion, aksiologik, kognitiv, faoliyatli va refleksiv komponentlar asosida pedagogik imkoniyatlar aniqlangan. Shuningdek, zamonaviy o'qitish metodlaridan foydalanish bo'yicha tavsiyalar berilgan.

Asosiy mavzular

• Tashkilotchilik madaniyatini takomillashtirishning dolzarbligi va zarurati: Dissertatsiya mavzusining dolzarbligi va zarurati jahondagi ijtimoiy-iqtisodiy oʻzgarishlar, iste'molchilar talablarining ortib borishi, yangi tashkilotchilik qarorlari asosida tashkilotchilik madaniyatini takomillashtirishga qaratilgan kreativ tafakkurni shakllantirish texnologiyalarini amaliyotga tadbiq etish bilan bog'liq. Tadqiqotda O'zbekiston Respublikasi Prezidentining tegishli qarorlari va konsepsiyalariga amal qilingan holda talabalar tashkilotchilik madaniyatini takomillashtirishning pedagogik imkoniyatlari kengayishi ta'kidlanadi.
• Tadqiqotning respublika fan va texnologiyalari rivojlanishining ustuvor yoʻnalishlariga mosligi: Mazkur tadqiqot ishi respublika fan va texnologiyalarni rivojlanishining I. “Axborotlashgan jamiyat va demokratik davlatni ijtimoiy, huquqiy, iqtisodiy, madaniy, ma'naviy-ma'rifiy rivojlantirishda, innovatsion g'oyalar tizimini shakllantirish va amalga oshirish yo'llari
• Muammoning oʻrganilganlik darajasi: Respublikamizda tashkilotchilik ta'limi va tarbiyasining umumiy nazariyasi hamda metodikasi, uzviyligi va uzluksizligi bo'yicha ko'plab tadqiqotlar olib borilgan. Xorijiy mamlakatlar ta'limida talabalarning ma'naviy qadriyatlarini rivojlantirish B. Bettelhaym, X.Gardner, K.Ghosh kabi olimlar tomonidan tadqiq etilgan. Biroq, texnika oliy ta'lim muassasalari talabalarining tashkilotchilik madaniyatini takomillashtirish muammolariga bag'ishlangan tadqiqotlar yetarli emasligi ko'rsatilgan.
• Tadqiqotning maqsadi va vazifalari: Tadqiqotning maqsadi texnika oliy ta'lim muassasalari talabalarining tashkilotchilik madaniyatini takomillashtirishni ta'minlaydigan pedagogik shart-sharoitlar majmuasini ishlab chiqish, nazariy asoslash va eksperimental sinovdan oʻtkazish hamda tashkilotchilik madaniyatini takomillashtirishga oid tavsiyalar ishlab chiqishdan iborat. Tadqiqotning vazifalari quyidagilardan iborat: pedagogik imkoniyatlarini tahlil qilish, model ishlab chiqish, tamoyillar ishlab chiqish, jarayonni tizimlashtirish.
• Tadqiqotning obyekti va predmeti: Tadqiqotning obyekti sifatida texnika oliy ta'lim muassasalari talabalarining tashkilotchilik madaniyatini takomillashtirish jarayoni tanlangan. Tadqiqotning predmeti esa texnika oliy ta'lim muassasalari talabalarining tashkilotchilik madaniyatini takomillashtirishning shakl, metod va vositalari hisoblanadi.
• Tadqiqotning usullari va ilmiy yangiligi: Tadqiqotda falsafiy, sotsiologik, pedagogik, psixologik va metodik adabiyotlarni tahlil qilish, kuzatish, so'rovnoma, test, intervyu, ekspert baholash kabi usullardan foydalanilgan. Ilmiy yangiligi esa tashkilotchilik madaniyatini takomillashtirishning motivatsion, aksiologik, kognitiv, faoliyatli, refleksiv komponentlar asosida tizimlashtirilganligi bilan belgilanadi.
• Tadqiqotning amaliy natijalari: Amaliy natijalari sifatida tashkilotchilik madaniyatini takomillashtirish modeli ishlab chiqilgan, o'quv qoʻllanma va namunaviy fan dasturi nashr etilgan.
• Tadqiqot natijalarining ishonchliligi: Natijalarning ishonchliligi qoʻllanilgan yondashuvlar, usullar va nazariy ma'lumotlar rasmiy manbalardan olingani, milliy tajriba va respublikamiz va chet ellik olimlar ishlariga asoslanilgani, tadqiqot vazifalariga mos keladigan metodlar qoʻllangani bilan belgilanadi.
• Tadqiqot natijalarining ilmiy va amaliy ahamiyati: Ilmiy ahamiyati pedagogik-psixologik asoslarning aniqlangani va modelning takomillashtirilganligi bilan, amaliy ahamiyati esa ta'lim amaliyotiga joriy qilinganligi bilan belgilanadi.
• Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi: Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi sifatida o'quv qoʻllanma nashr etilishi, talabalarning tashkilotchilik madaniyatini takomillashtirishga oid takliflar va mezonlar ishlab chiqilganligi ko'rsatilgan.
• Tadqiqot natijalarining aprobatsiyasi va nashr etilishi: Tadqiqot natijalari 2 ta xalqaro va 3 ta respublika anjumanlarida muhokamadan oʻtkazilgan. Shuningdek, 19 ta ilmiy ish, jumladan, 5 ta maqola nashr etilgan.
• Xulosa: Xulosada tadqiqotning asosiy natijalari, jumladan, talabalarning tashkilotchilik madaniyatini takomillashtirishda motivatsion, aksiologik, kognitiv, faoliyatli, refleksiv komponentlar asosida imkoniyatlar aniqlangani, mustaqillik, mehnatsevarlik kabi sifatlarni rivojlantirish, intellektual-bilishga oid, qadriyatli, kreativ mezonlar asoslab berilganligi, model ishlab chiqilganligi va zamonaviy oʻqitish metodlarining ijobiy ta’sir koʻrsatishi aniqlanganligi ta’kidlangan. Tadqiqot natijalarining statistik tahlili umumiy oʻrtacha oʻsishning 15% ga yuqori ekanligini isbotlagan.
• Tavsiyalar: Tavsiyalarda terminologik lug'atlarni kengroq o'rganish, madaniyatshunoslik fanini oʻrganish, ushbu fan bo'yicha yondashuvlarni tanlash va amalga oshirish, hamda turli tanlovlar, viktorinalar, forumlar tashkil etish bo'yicha takliflar berilgan.