Magniy saqlovchi mahalliy xom-ashyolarni qayta ishlab, magniy nitrati olish texnologiyasini ishlab chiqish

Ushbu dissertatsiya Qoraqalpoq konidan olingan serpentinitni qayta ishlab, magniy nitrati va magniy-ammoniy-nitratli (MANOʻ) hamda temir-magniy-ammoniy-nitratli (TMANOʻ) oʻgʻitlarni ishlab chiqarish texnologiyasini ishlab chiqishga bag'ishlangan. Tadqiqotda serpentinitni termik ishlov berish va azot kislotasi bilan parchalash jarayonining optimal sharoitlari o'rganilib, magniy nitrat geksagidrati va yuqori samarali azot-magniyli o'g'itlar olish texnologiyasi taklif etilgan. Tadqiqot ishi Qoraqalpoq tabiiy fanlari ilmiy-tadqiqot institutining ilmiy-tadqiqot ishlar rejasi asosida bajarilgan bo'lib, jahon va mahalliy tajribalar o'rganilgan.

Asosiy mavzular

Kirish: Dissertatsiya mavzusining dolzarbligi va zarurati, tadqiqotning maqsadi va vazifalari, tadqiqotning Oʻzbekiston Respublikasida fan va texnologiyalarni rivojlantirishning ustuvor yoʻnalishlariga muvofiqligi, natijalarning ishonchliligi, tadqiqot natijalari, tadqiqotning ilmiy yangiligi va amaliy ahamiyati, ilmiy natijalarning aprobasiyasi, chop etilgan ilmiy ishlar va dissertasiyaning tuzilishi boʻyicha ma'lumotlar keltirilgan. Tadqiqot Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining tegishli farmon va qarorlari talablariga mos ravishda bajarilgan.
1-bob: Magniy saqlovchi minerallarning xususiyatlari va ularni qayta ishlashning zamonaviy texnologiyalari: Ushbu bobda serpentinitlarning fizik-kimyoviy xossalari, ishlatilishi, koʻplab qoʻllanilish sohalari, xususan, qurilish, keramika, qishloq xoʻjaligi va metallurgiya sohalari oʻrganilgan. Shuningdek, serpentinitni turli mineral kislotalar yordamida parchalash jarayonlari va uni kimyoviy qayta ishlash imkoniyatlari koʻrib chiqilgan. Adabiyotlar tahlili asosida tadqiqotning maqsadi va vazifalari shakllantirilgan.
2-bob: Tadqiqot obyektlari va usullari: Ushbu bobda tadqiqot obyekti boʻlgan xom-ashyo (serpentinit) va uning tahlil qilish usullari batafsil koʻrib chiqilgan. Fizik-kimyoviy tahlil usullari asosida Qoraqalpoq konidagi serpentinitning rentgen va mikroskopik tasviri hamda elementar tarkibi aniqlangan.
3-bob: Magniy nitrat olish uchun Qoraqalpoq serpentinitni qayta ishlash jarayonini oʻrganish: Bobda serpentinitni nitrat kislotali parchalash uchun maqbul sharoitlari aniqlash, filtrlash va ammonizasiya jarayonlari, shuningdek, toza magniy nitrat olish uchun eritmalarning bugʻlanish va kristallanish jarayonlari oʻrganilgan. Derivatogramma va rentgen fazali tahlil natijalari asosida tadqiqotning asosiy texnologik parametrlari aniqlangan.
4-bob: Texniko-iqtisodiy hisob-kitob: Ushbu bobda serpentinitni azot kislotali qayta ishlash texnologiyasini ishlab chiqish va joriy etish boʻyicha texniko-iqtisodiy hisob-kitoblar keltirilgan. 1 tonna magniy nitrat ishlab chiqarishning tannarxi va uni bozor narxi bilan solishtirilishi koʻrsatilgan.
Xulosa: Dissertatsiya asosida kelib chiqqan xulosalar keltirilgan boʻlib, unda tadqiqot natijalari va ularning ilmiy-amaliy ahamiyati yoritilgan. Xususan, serpentinitning mineralogik tarkibi, texnologik parametrlarning ta'siri, magniy nitrat va magniy-ammoniy-nitratli oʻgʻitlar olish texnologiyasi ishlab chiqilganligi ta'kidlangan.