Inson kognitiv xususiyatlarini gavdalantiruvchi lingvomadaniy o‘ziga xosliklar (ingliz va qoraqalpoq tillari misolida)
Ushbu dissertatsiya ingliz va qoraqalpoq tillaridagi kognitiv xususiyatlarni ifodalovchi lingvomadaniy oʻziga xosliklarni tahlil qiladi. Tadqiqotda 'intellekt' konsepsiyasining lingvistik birliklar, frazeologik birliklar va paremiologik birliklar orqali ifodalanishi oʻrganilib, til va madaniyat oʻrtasidagi oʻzaro bogʻliqlik ochib berilgan. Tadqiqotning asosiy maqsadi ushbu tillardagi kognitiv faoliyatni ifodalovchi lingvomadaniy oʻziga xosliklarni ochib berishdan iborat. Tadqiqot natijalari til oʻqitish metodikasi, leksikografiya va lingvokulturologik tadqiqotlar uchun zarur nazariy asos boʻlib xizmat qiladi. Shuningdek, ushbu tadqiqotning natijalari madaniyatlararo muloqotni chuqurlashtirishga va taʼlim jarayonini boyitishga xizmat qiladi.
Asosiy mavzular
- Olam lisoniy manzarasida lingvomadaniy tadqiqotning asoslari: Mazkur bobda 'Olam milliy lisoniy manzarasidagi konseptual tahlil tamoyillari' deb nomlangan ikkinchi fasli konseptual tahlilning til va madaniyat o'rtasidagi bog'liqlikni ochib beruvchi asosiy lingvomadaniy usul sifatida konseptlar, metaforik modellar va madaniy kontekstlar orqali milliy tafakkurni tadqiq etishdagi ahamiyatini yoritadi. Shuningdek, 'Olam milliy lisoniy manzarasidagi konseptual tizimning oʻziga xosliklari' nomli birinchi bobning uchinchi fasli til orqali inson tafakkuri, madaniyati va dunyoqarashi qanday ifodalanganini konseptlar va olamning milliy lisoniy manzarasi asosida tahlil qiluvchi lingvomadaniy tadqiqot haqida ma'lumot beradi.
- Kognitiv harakatni gavdalantiruvchi birliklarning leksik-semantik tahlili: Mazkur bobning 'Intellekt' konseptining nominatsiyalarini tadqiq qilishda kompleks usul' nomli ilk faslida 'intellekt' konseptining ingliz va qoraqalpoq tillaridagi ifodalanishini ta'rifiy, kontekstual va etimologik tahlillar orqali o'rganib, uning universal va milliy semantik xususiyatlari lingvomadaniy nuqtai nazardan tahlil qilinadi. Shuningdek, 'Frazeologik tizimdagi «kognitiv» faoliyatlarning gavdalanishi' faslida insonning intellektual faoliyati – ya'ni aqliy va tafakkur jarayonlarini aks ettiruvchi til birliklari, xususan, frazeologik birliklar tahlil qilinadi.
- Paremiologik birliklar tarkibidagi "kognitiv" harakatlarning aks etish xususiyati: Uchinchi bob 'Paremiologik birliklar tarkibidagi "kognitiv" harakatlarning aks etish xususiyati' deb nomlanadi. Ushbu bobning birinchi faslida "kognitiv" harakatlarni gavdalantiruvchi paremiologik birliklarning leksik-semantik tahlili, ikkinchi faslida esa paremiologik tizimdagi "intellekt" tushunchasining binar oppozitsiyalari haqidagi masalalar yoritilgan. Bunda “intellektual harakat