Ba’zi 3d-metallarning β-diketon hosilalari asosidagi koordinatsion birikmalari sintezi, tuzilishi va xossalari

Ushbu dissertatsiya 3d-metallarning ẞ-diketon hosilalari bilan kompleks birikmalarini sintez qilish, ularning tuzilishi, fizik-kimyoviy xossalari va biologik faolligini oʻrganishga bagʻishlangan. Tadqiqotda yangi koordinatsion birikmalarning sintez usullari ishlab chiqilgan, ularning elektron tuzilishi, energetik va geometrik parametrlari kvant-kimyoviy usullar yordamida tahlil qilingan. Shuningdek, olingan kompleks birikmalarning tarkibi, tuzilishi va xossalari fizik-kimyoviy usullar orqali aniqlanib, ularning qoʻllanish sohalari va biologik faolligi baholangan. Tadqiqot natijalari Oʻzbekiston Respublikasi sanoatini rivojlantirishga hissa qoʻshadi.

Asosiy mavzular

• Kirish: Dissertatsiya mavzusining dolzarbligi, zarurati, maqsad va vazifalari, tadqiqot obyektlari va predmeti, ilmiy yangiligi va amaliy ahamiyati hamda dissertatsiyaning tuzilishi haqida ma'lumot berilgan.
• 1-bob. 1,3-Diketon hosilalarining 3d-metall ionlari bilan koordinatsion birikmalari sintezi, tuzilishi va xossalari: 1,3-diketon hosilalari va ular ishtirokidagi kompleks birikmalari sintezi, fizik-kimyoviy xossalari, tuzilishi, biologik faolligi va qoʻllanish sohalari boʻyicha adabiyot manbalari tahlil qilingan. Adabiyotlardagi ma'lumotlarni tanqidiy tahlil qilish asosida dissertatsiyaning maqsadi va vazifalari aniqlangan.
• 2-bob. 3d-Metallarning ẞ-diketon hosilalari bilan koordinatsion birikmalari sintezi va tadqiqot usullari: Dissertatsiya tadqiqoti doirasida foydalanilgan asbob-uskunalar va reaktivlar tavsifi, maqsadli birikmalarni sintez usullarini tanlashga yondashuv, ẞ-diketon hosilalari ishtirokidagi Co(II), Ni(II), Cu(II) va Zn(II) ionlarining kompleks birikmalarini sintez qilish hamda ularning fizik-kimyoviy xossalarini aniqlash usullari bayon qilingan.
• 3-bob. Tadqiqotning obyekti va predmeti. Tadqiqotning usullari.: Tadqiqotning obyekti Co(II), Ni(II), Cu(II), Zn(II) ionlari, 2,4-pentandion (acac), 1-fenil-1,3-butanedion (BNA), 2-amino-1-metilbenzimidazol (MAB) va 2-aminobenzimidazol (ABI) hisoblanadi. Tadqiqotning predmeti esa ẞ-diketon hosilalari va ularning Co(II), Ni(II), Cu(II), Zn(II) ionlari bilan kompleks birikmalarining tarkibi, tuzilishi, fizik-kimyoviy xossalari hisoblanadi. Tadqiqot usullari sifatida element, rentgenflyuorestsent, rentgenfazaviy, differensial-termik, rentgen strukturaviy, SEM-EDX, IQ-, UB-, Raman-, fluorestsent spektroskopiya, DQS, kvant-kimyoviy usullardan foydalanilgan.
• 4-bob. Tadqiqot natijalari va ularning ilmiy yangiligi va amaliy ahamiyati.: Tadqiqot natijalarining ilmiy yangiligi va amaliy ahamiyati bayon qilingan. Jumladan, 17 ta yangi kompleks birikmalarning sintez qilinganligi, ularning tuzilishi va xossalarining aniqlanganligi, shuningdek, biologik faolligi va sanoat oqava suvlari tarkibidagi ogʻir metall ionlarini aniqlash usulining ishlab chiqilganligi koʻrsatilgan.
• Xulosa: Dissertatsiya tadqiqotining asosiy natijalari va xulosalari keltirilgan. Tadqiqot natijasida 17 ta yangi kompleks birikmalar sintez qilingan, ularning tuzilishi va xossalari oʻrganilgan, biologik faolligi aniqlangan va sanoat sohasida qoʻllash imkoniyatlari koʻrsatilgan.