Past navli Markaziy qizilqum fosforitlari asosida murakkab o‘g‘itlar olishning samarador texnologiyasini ishlab chiqish
Ushbu dissertatsiya O'zbekistonning past navli fosforitlarini qayta ishlash orqali murakkab o'g'itlar olishning samarali texnologiyasini ishlab chiqishga bag'ishlangan. Tadqiqotda Markaziy Qizilqum va Qoraqalpoq fosforitlarining kimyoviy va mineralogik tarkibi o'rganilib, ulardan murakkab azot-fosforli o'g'itlar olishning yangi texnologiyalari ishlab chiqilgan. Xususan, past navli fosforitlarni sulfat, nitrat va xlorid kislotalar bilan parchalash asosida samarali o'g'itlar olish usullari tadqiq etilgan. Tadqiqot natijalari bo'yicha murakkab o'g'itlar olishning texnologik omillari aniqlanib, ularning tovar xossalarini yaxshilash usullari taklif etilgan. Shuningdek, ishlab chiqilgan texnologiyalarning texnik-iqtisodiy asoslari ham ko'rsatib berilgan.
Asosiy mavzular
- Murakkab o'g'itlar ishlab chiqarishning holati va istiqbollari: Ushbu bobda Qizilqum va Qoraqalpoq fosforitlarining tavsifi, ularning o'ziga xos xususiyatlari, fosforitlarni xlorid kislotasi yordamida qayta ishlash orqali fosforli o'g'itlar olish, shuningdek, Qoraqalpog'iston va Markaziy Qizilqum past navli fosforitlaridan foydalangan holda NPK-o'g'it ishlab chiqarish bo'yicha adabiyotlar va patent ishlari tahlili keltirilgan. NP, NPK, NPKCa o'g'itlarning o'ziga hosligi va ularni ishlab chiqarish usullari tahlil qilingan.
- Tadqiqotning xom ashyolari va usullari: Bu bobda xom ashyo va tayyor mahsulot tarkibini o'rganish uchun mavjud standart usullar, shuningdek fizik-kimyoviy tahlillarni o'tkazishning zamonaviy usullari (rentgenfazali, differentsial termik, elektron mikroskopik) laboratoriya tajribalari, agrokimyoviy va tajriba sanoat sinovlari bilan tasdiqlangan.
- Model qurilmada past navli fosforitlarni kislotali qayta ishlash usuli bilan murakkab o'g'itlar olish jarayonining texnologik parametrlari: Ushbu bobda ishlab chiqarish sharoitlarini imitatsiya qiluvchi model qurilmasida past navli fosforitlarni xlorid kislotali qayta ishlash orqali murakkab o'g'itlar olish bo'yicha sinov natijalari keltirilgan. Markaziy Qizilqum (MQ) boyitilmagan fosforit rudasi asosida xlorid kislota bilan parchalab, keyinchalik karbamid va kaliy tuzlarini qo'shish orqali murakkab o'g'itning tajriba partiyalarini ishlab chiqarish amalga oshirildi.
- Natijalar va ularning amaliy ahamiyati: Tadqiqot natijalarining ilmiy va amaliy ahamiyati ochib berilgan. Tadqiqot natijalarining nazariy va amaliy ahamiyati shundan iboratki, tadqiqotning natijalari past navli fosforitlarni noorganik kislotalar (sulfat, nitrat, xlorid) bilan parchalab yuqori ozuqa miqdorli murakkab o'g'itlar olish, ularga sulfogumat va oraliq bosqichda jalb etilgan miqdordagi azotli va kaliyli tuzlar qo'shib ozuqa elementlari muqobillashtirilgan yaxshi tovar xossasiga ega murakkab o'g'itlar olishga ilmiy asos bo'lishi bilan izohlanadi.