O‘rtacha sho‘rlangan tuproqlarda jo‘xori yetishtirishda sho‘r yuvish muddati va sug‘orish tartiblarini ishlab chiqish (Sirdaryo viloyati misolida)
Ushbu avtoreferat oʻrtacha shoʻrlangan tuproqlarda joʻxori yetishtirishda shoʻr yuvish muddatining hamda sugʻorish tartiblarining oʻsimlikning oʻsishi, rivojlanishi va hosildorligiga ta'sirini aniqlashga bagʻishlangan ilmiy-tadqiqot ishining qisqacha mazmunini oʻz ichiga oladi. Tadqiqot Sirdaryo viloyati sharoitida olib borilgan boʻlib, unda joʻxori ekinini sugʻorish, shoʻr yuvish muddatlari, suv sarfi kabi muhim agrotexnik tadbir hamda tuproqning suv-fizik xossalariga taʼsirini oʻrganishga qaratilgan. Tadqiqot natijalari koʻrsatishicha, shoʻr yuvishning optimal muddati noyabr oyi, sugʻorishning esa 70-80-70% tuproq namligini saqlash hamda 4 marta sugʻorish eng samarali ekanligi aniqlangan. Bu usullar tuproq unumdorligini oshirishga, suvni tejashga va joʻxori hosildorligini koʻpaytirishga yordam beradi.
Asosiy mavzular
- Shoʻrlangan tuproqlarda joʻxori yetishtirish texnologiyasi: Tadqiqotning asosiy maqsadi oʻrtacha shoʻrlangan tuproqlar sharoitida joʻxori yetishtirishda shoʻr yuvish muddatlari va sugʻorish tartiblarini ishlab chiqishdan iborat. Bu yerda joʻxorining oʻsishi, rivojlanishi va hosildorligiga shoʻr yuvish muddatlari va sugʻorish tartiblarining taʼsiri oʻrganilgan.
- Tuproq shoʻrini yuvish muddatlarining ahamiyati: Tadqiqot natijalariga koʻra, tuproq shoʻrini noyabr oyida yuvish natijasida tuzning toʻliq yuvilishi hisobiga joʻxorining oʻsish-rivojlanishi maqbul kechganligi va bu esa yashil massa hosildorligini oshirganligi aniqlangan. Fevral oyida shoʻr yuvish esa bu koʻrsatkichlarga nisbatan pastroq natija bergan.
- Sugʻorish tartiblarining joʻxori hosildorligiga taʼsiri: Tadqiqotda sugʻorishni CHDNS ga nisbatan 70-80-70% tuproq namligida 4 marta amalga oshirish joʻxori hosildorligini sezilarli darajada oshirganligi koʻrsatilgan. Bu esa suvni tejashga ham yordam beradi.
- Iqtisodiy samaradorlik: Hozirgi tadqiqotda shoʻr yuvishning noyabr oyida amalga oshirilishi va 4 marta sugʻorish eng yuqori iqtisodiy samaradorlikka (rentabellikka) erishishni taʼminlagan.