Bosh sahifa>Qidiruv>Olamning falsafiy manzarasi

Olamning falsafiy manzarasi

Ushbu monografiya olamning falsafiy manzarasini har tomonlama tahlil qilishga bag‘ishlangan bo‘lib, unda insoniyat tafakkuri rivoji jarayonida shakllangan asosiy falsafiy konsepsiyalar, dunyoqarash tizimlari va ularning ilm-fan, madaniyat hamda ijtimoiy hayotga ta’siri yoritilgan. Asarda qadimgi davrlardan zamonaviy davrgacha bo‘lgan falsafiy maktablar, ularning olamni idrok etishdagi yondashuvlari hamda konseptual farqlari tizimli tarzda bayon qilingan. Monografiyada falsafiy dunyoqarashning ilmiy, diniy va estetik yo‘nalishlari, shuningdek, tabiat, jamiyat va inson o‘rtasidagi o‘zaro bog‘liqliklar falsafiy tahlil asosida o‘rganiladi. Muallif olamning yaxlit manzarasini yaratishda tabiiy va ijtimoiy fanlar yutuqlarini uyg‘unlashtirish, shuningdek, zamonaviy global muammolarni falsafiy jihatdan anglash zarurligini asoslaydi. Asarda falsafiy kategoriyalar — materiya, ong, harakat, vaqt, makon, sababiyat kabi tushunchalar yangi ilmiy yutuqlar kontekstida qayta talqin qilinadi. Monografiya oliy ta’lim muassasalari talabalari, falsafa va ijtimoiy-gumanitar fanlar bo‘yicha tadqiqotchilar, shuningdek, keng kitobxonlar ommasi uchun mo‘ljallangan bo‘lib, zamonaviy falsafiy tafakkurni rivojlantirishga xizmat qiladi.

Asosiy mavzular

  • KIRISH: Falsafaning asosiy masalasi o‘zgargan tafakkurdan kelib chiqqan holda, materiyadan tashqari ongni ham o‘z ichiga oluvchi tushuncha sifatida talqin qilinishi. Insonning tabiat, jamiyat va boshqalar bilan munosabati.
  • BORLIQ MUAMMOSINING HAYOTIY ILDIZLARI VA FALSAFIY MA’NOSI: Borliq - obyektiv mavjud reallikni ifodalovchi falsafiy tushuncha. U materiya va ong kategoriyalari bilan aks ettiriladi. Obyektiv va subyektiv borliq o‘rtasidagi tafovutlar.
  • NARSALAR, TABIAT JARAYONLARI VA HOLATLARI BORLIG‘I: Tabiatdagi narsalar borlig‘i bilan bir qatorda inson qo‘li bilan yaratilgan narsalar borlig‘i. Birinchi tabiat va ikkinchi tabiatning o‘zaro aloqadorligi. Tabiatning harakatlanishi va rivojlanishi.
  • INSON TOMONIDAN YARATILGAN NARSALAR BORLIG‘I: Ikkinchi tabiatning o‘ziga xos xususiyatlari. Mexanik, fizik, kimyoviy, biologik va ijtimoiy harakat shakllari. Tabiat va ikkinchi tabiatning o‘zaro bog‘liqligi.
  • INDIVIDUALLASHTIRILGAN MA’NAVIYAT BORLIG‘I: Ma’naviyat – ong va ongsizlik jarayonlari, tabiiy va sun’iy tillarning moddiylashgan shakllari. Ijtimoiy ong, individual ong tushunchalari. Ijtimoiy ongning turlari va rivojlanish qonuniyatlari.
  • OBYEKTIVLASHTIRILGAN MA’NAVIY BORLIQ: Ma’naviy harakatning moddiy tashuvchilari. Tillar, tovushlar, tabiiy va sun’iy tillarning xossalari. G‘oyalar, fikrlar, qadriyatlarning moddiy ifodasi.
  • MATERIYA VA SUBSTANTSIYA TUSHUNCHASI: Substantsiya g‘oyasi. Materiyaning mohiyati va asosiy xossalari. Substantsiyaning ikki turiga ajratilishi: monizm va dualizm.
  • HARAKAT VA RIVOJLANISH: Olamning o‘zgarishlarining umumiy xususiyati. Harakat va harakatsizlikning o‘zaro nisbati. Harakat turlari va rivojlanish tushunchasi.
  • FAZO VA VAQT: Fazo va vaqt borliqning fundamental shakllari. Ularning tabiati va falsafadagi turlicha yondashuvlar. Makon va vaqtning obyektiv va subyektiv xossalari.
  • ONG MATERIYANING XUSUSIYATI, VOQELIK IN’IKOSINING OLIY SHAKLI: Ong – psixik faoliyatning oliy shakli. Ongning mohiyati va uni tushunishga oid turli yondashuvlar. Ongning voqelikni aks ettirish shakllari.
Kalit so'zlar:falsafaolamborliqmateriyaongharakatfazovaqtdunyoqarashsubstantsiyarivojlanishdialektikainson