Fullerensiz polimer akseptorlar asosidagi quyosh elementlarning optik spektroskopiyasi
Ushbu dissertatsiya Oʻzbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi Ion-plazma va lazer texnologiyalari instituti huzuridagi ilmiy darajalar beruvchi DSc.02/30.12.2019.FM/T.65.01 raqamli Ilmiy kengashi tomonidan himoya qilingan doktorlik (DSc) dissertatsiyasining avtoreferatidir. Dissertatsiyada Saparbayev Aziz Adamovich tomonidan fullerensiz polimer akseptorlar asosidagi quyosh elementlarining optik spektroskopiyasi tadqiq etilgan. Tadqiqotlar natijasida yuqori samarali, barqaror va optik jihatdan faol polimer quyosh elementlarini yaratish uchun yangi donor va akseptor materiallari sintez qilingan va ularning xossalari oʻrganilgan.
Asosiy mavzular
- Kirish: Dissertatsiya mavzusining dolzarbligi, dunyoda energiya iste'molining o'sishi, polimer quyosh elementlarining (PQE) samaradorligini oshirish zarurati, fullerensiz akseptorlar asosidagi PQElarning rivojlanishi, ularning samaradorligini oshirishda yechilmagan muammolar, jumladan, ultrabinafsha nurlanishining ta'siriga chidamlilik kabi masalalar yoritilgan. Shuningdek, O'zbekiston Respublikasi Prezidentining tegishli farmonlari va qarorlariga muvofiqligi haqida ma'lumot berilgan.
- Tadqiqotning respublika fan va texnologiyalari rivojlanishining ustuvor yo'nalishlariga mosligi: Dissertatsiya ishi Oʻzbekiston Respublikasi fan va texnologiyalarni rivojlantirishning ustuvor yo'nalishlariga, xususan, energetika va fizika sohalariga muvofiq ravishda bajarilganligi ta'kidlangan.
- Xorijiy ilmiy tadqiqotlar sharhi: PQElar sohasida dunyo bo'ylab olib borilayotgan tadqiqotlar, xususan, AQSh va Xitoy universitetlarining ilmiy yutuqlari haqida ma'lumot berilgan. Fulleren-siz akseptorlar va ularning polimer quyosh elementlarida qo'llanilishi bo'yicha tadqiqotlar tahlil qilingan.
- Muammoning oʻrganilganlik darajasi: PQElar sohasida 1995-yildan buyon olib borilgan ilmiy tadqiqotlar va fullerensiz akseptorlar asosidagi PQElar samaradorligining 1,9% dan 19,2% gacha oshishi qayd etilgan. Tadqiqotlarda aniqlangan muammolar va ularni hal qilish yo'llari ko'rsatilgan.
- Tadqiqotning ilmiy yangiligi va amaliy ahamiyati: Dissertatsiyada yangi D18-R seriyali donor polimerlarning strukturasi, optik va fotovoltaik xossalarini optimallashtirish, yangi fullerensiz akseptorlar asosida hajmiy geterostrukturali faol qatlamlar olish, PQElar samaradorligini 19,2% ga oshirish kabi ilmiy yangiliklar va amaliy natijalar keltirilgan.
- Tadqiqot natijalarining joriy qilinganligi: Tadqiqot natijalari nufuzli xorijiy jurnallarda nashr etilganligi va ilmiy-amaliy anjumanlarda muhokama qilinganligi haqida ma'lumot berilgan.
- Xulosa: Dissertatsiyada D18-R seriyali donor polimerlarning optik xossalarini optimallashtirish, yangi fullerensiz akseptorlar asosida hajmiy geterostrukturali faol qatlamlar olish, PQElar samaradorligini oshirish, fullerensiz akseptorlarning eruvchanligi va optik xossalarini yaxshilash kabi asosiy xulosalar bayon etilgan.