Relef haqqinda uliwma mag’liwmat
Kitob geomorfologiya fanining asosiy tushunchalari, relefning kelib chiqishi va rivojlanishi, geologik tuzilmalar bilan bog'liqligi, iqlim ta'siri va geomorfologik tadqiqot usullarini o'z ichiga oladi. Unda relyef shakllari, ularning genezisi va morfometriyasi batafsil yoritilgan.
Asosiy mavzular
- Relef formalari va elementlari: Relef formalari klassifikatsiyasi (planetar, mega, makro, mezo, mikro, nano), ularning asosiy elementlari (tog' tizmalari, qirlar, jarlar va h.k.) va ularning xususiyatlari.
- Relef morfologiyasi va morfometriyasi: Relefning tashqi ko'rinishi, uning shakllari va o'lchamlari. Gipsometriya, yer yuzasining balandliklari va chuqurliklarini o'rganish. Relyefning morfometrik harakteristikalari.
- Kartalarda relefni tasvirlash usullari: Topografik kartalarda relefni gorizontallar (izogipslar) bilan tasvirlash, bergshtrixlar, shkalalar yordamida relyefni vizualizatsiya qilish.
- Relef genezisi va yoshi: Relefning kelib chiqishi, endogen va ekzogen protsesslarning ta'siri, relefning absolyut va nisbiy yoshini aniqlash usullari.
- Relef paydo etuvchi omillar: Tog' jinslarining xususiyatlari, geologik tuzilmalar, iqlim omillari va ularning relef shakllanishidagi roli. Endogen va ekzogen protsesslarning o'zaro ta'siri.
- Relef va geologik strukturalar: Geologik strukturalarning (tektonik harakatlar, burmalar, yoriqlar) relyefga ta'siri. Qatlamli tekisliklar, kuesta relyefi, burmali strukturalar.
- Relef va iqlim: Iqlimning relef hosil bo'lishidagi roli (nival, arid, gumid iqlim tiplari). Har xil iqlim sharoitida ekzogen jarayonlarning faolligi.
- Geomorfologik tadqiqot usullari: Tarixiy, genetik, qiyosiy, matematik, aerokosmik usullar. Relefni o'rganishda zamonaviy yondashuvlar.