БОШЛАНҒИЧ СИНФ ЎҚУВЧИЛАРИНИ БАДИИЙ АСАРНИ ТАҲЛИЛ ҚИЛИШГА ЎРГАТИШ

Ushbu maqola boshlang'ich sinf o'quvchilarini badiiy asarlarni tahlil qilishga o'rgatish metodikasiga bag'ishlangan. Unda o'qituvchining roli, asarni idrok etishning psixologik xususiyatlari, tahlil jarayonida qo'llaniladigan savollar va topshiriqlar muhokama qilinadi. Shuningdek, asar qahramonlariga baho berish, ularning xarakterini ochish, o'quvchilar nutqini rivojlantirish masalalari ko'rib chiqiladi.

Asosiy mavzular

Asarni idrok etish va tahlil qilish: Asarni yaxshi idrok etish uchun uni tushunishning o'zi yetarli emas. Idrok etish - bu murakkab jarayon bo'lib, unda asarda tasvirlangan voqelikka munosabat ham muhim rol o'ynaydi. Tahlil metodikasida o'quvchilarning psixologik xususiyatlari hisobga olinadi.
Tahlil metodikasi: Tahlil jarayoni o'quvchilarning asarni o'qib bo'lishi, mazmunini qayta hikoya qilishidan boshlanadi. O'qituvchi matnni bo'laklarga bo'lish, qahramonlarni aniqlash va ularning harakatlarini tahlil qilish kabi topshiriqlarni beradi. Asarning asosiy g'oyasini tushunishda o'quvchining shaxsiy munosabatini bildirishga o'rgatish kerak.
Qahramonlarni tahlil qilish savollari: Maqolada qahramonlarni tahlil qilishga doir savollar keltirilgan. Masalan, "Asar qahramoni bilan do'stlashishni xohlarmiding?", "Uning o'rnida bo'lsang nima qilarding?" kabi savollar o'quvchilarga qahramon xarakterini chuqurroq anglashga yordam beradi.
Asar qahramonlariga baho berish: Asarda qatnashuvchi shaxslarga baho berishda o'quvchilar o'z shaxsiy va axloqiy tushunchalaridan foydalanadilar. O'qituvchining vazifasi - asarni tahlil qilib, o'quvchilar nutqiga personajlarning axloqiy, intellektual, hissiy sifatlarini tasvirlovchi so'zlarni kiritib borish.
Tarmoqlash usuli: Asar qahramonlarini ochishda tarmoqlash usulidan foydalanish mumkin. O'qituvchi o'quvchilarga savollar beradi va javoblarni tarmoqlash usulida yozib boradi. Bu usul qahramonlarning xususiyatlarini aniqroq ko'rishga yordam beradi. M.Azamning "Nurxon bilan Burxon" she'ri misol qilib keltirilgan.
Badiiy asarning mohiyati: Badiiy asarda hayot obrazlar orqali tasvirlanadi. Asar markazida inson, uning jamiyat va tabiatga munosabati turadi. Badiiy asarda voqelikni obrazlar vositasida tasvirlash, ob'ektiv mazmun va sub'ektiv bahoni konkret materialda berish muhim.