Касблар классификацияси
Kitob O'zbekiston Respublikasi Xalq ta'limi vazirligi Sirdaryo viloyat pedagog kadrlarni qayta tayyorlash va malakasini oshirish instituti "Maktabgacha va boshlang'ich ta'lim” kafedrasi tomonidan tayyorlangan kasblar klassifikasiyasiga bag'ishlangan. Qo'llanma 8-9 sinf mehnat ta'limi oʻqituvchilari uchun mo'ljallangan kasbga yo'naltirish bo'yicha metodik qoʻllanmadir. Muallif J.A.Rustamov.
Asosiy mavzular
- Kasblar klassifikasiyasining umumiy obzori: Kasblar klassifikasiyasining mohiyati, uning ahamiyati va kasb tanlashda yordami haqida tushunchalar beriladi. Kasblarni turli belgilariga qarab klassifikasiyalash mumkinligi, lekin kasb tanlash uchun odamning o'zidan kelib chiqadigan belgilar asosidagi klassifikasiya qulayligi ta'kidlanadi.
- Kasblarning tiplari: Mehnat predmetiga qarab kasblar 5 ta tipga bo'linadi: "Odam-tabiat", "Odam-texnika", "Odam-odam", "Odam-belgili tizim", "Odam-badiiy obraz". Har bir tipning mohiyati, o'ziga xos xususiyatlari, afzalliklari va kamchiliklari keltiriladi. Har bir tipdagi kasblarga misollar beriladi.
- Kasblarning turkumlari: Mehnatning maqsadiga qarab kasblar 3 ta turkumga bo'linadi: gnostik kasblar (bilish), o'zgartiruvchi kasblar, tadqiqotchi kasblar. Har bir turkumdagi kasblarning mohiyati va o'ziga xos xususiyatlari keltiriladi. Ularga misollar beriladi.
- Kasblarning bo'limlari va guruhlari: Mehnat vositalariga qarab kasblar bo'limlarga bo'linadi: qo'l mehnatidan foydalanish, qo'lda boshqariladigan mashinalardan foydalanish, avtomatlashtirilgan va avtomatik tizimlardan foydalanish, funksional vositalar. Mehnat sharoitlariga ko'ra kasblar 4 guruhga bo'linadi: odatdagi mikroiqlim, ochiq havoda ishlash, odatdan tashqari mehnat, yuqori ma'naviy mas'uliyat.
- Kasb tanlash formulasi: Kasb tanlashda kasbning tipi, turkumi, bo'limi va guruhi hisobga olinadi. "Kerak, qo'limdan keladi, xohlayman" shiori asosida kasb tanlash lozimligi ta'kidlanadi.