Dariy tilida fe’l - kesimning ifodalanishi
Ushbu kitob dariy tilida fe'l-kesimning ifodalanishiga bag'ishlangan. Unda dariy tilidagi fe'l - kesimning qanday ifodalanishi, uning faqat shu tilga xos xususiyatlari, kesimning tipologiyasi, ifodalanish usullari haqida ma'lumotlar keltirilgan. Shuningdek, fe'l-kesim bilan yuzaga kelishi mumkin bo'lgan chalkashliklar va dariy tilida mavjud go'zal iboralar orqali fe'l-kesimning ifodalanish imkoniyatlari ko'rsatilgan.
Asosiy mavzular
- Kirish: Dariy tilining kelib chiqishi, geografik tarqalishi, ahamiyati, grammatik tuzilishi va dariyshunos olimlar haqida ma'lumot beriladi. Ishning dolzarbligi, maqsad va vazifalari, o'rganilganlik darajasi, ob'ekti, predmeti, yangiligi, nazariy va amaliy ahamiyati yoritiladi.
- Kesim va uning ifodalanishi: Kesimning ta'rifi, gapdagi roli, turlari (bo'lishli va bo'lishsiz), ifodalanish usullari (morfologik-sintaktik, intonatsiya-sintaktik, intonatsiya) va kesim tipologiyasi (fe'l-kesim, ismiy-kesim, fe'liy-ismiy kesim, ravish-undov kesim, predikativ turdagi sintaktik guruh bilan ifodalangan kesim) batafsil tahlil qilinadi.
- Sodda fe'l-kesim: Sodda fe'l-kesimning ta'rifi, tuzilishi (sintetik va analitik shakllar), zamon shakllari (hozirgi-kelasi, aniq o'tgan, o'tgan zamon davom fe'li), modal fe'llar (masalan, هست, شدن, داشتن) va ularning gapdagi vazifalari ko'rib chiqiladi.
- Murakkab fe'l-kesim: Murakkab fe'l-kesimning ta'rifi, modifikatsiyalovchi fe'llar (kelish, harakat yo'nalishi), ularning qo'llanilishi, modal maqsadli fe'liy birikmalar, ularning tuzilishi va gapdagi o'rni tahlil qilinadi. Xususan, بایستن va خواستن modal fe'llari batafsil ko'rib chiqiladi. Sub'ektiv infinitive shakli va ish-harakat boshlanishini ifodalovchi fe'llar haqida ma'lumot beriladi.
- Xulosa: Tadqiqot natijalari umumlashtiriladi, dariy tilida kesimning o'zbek tilidan farqlari, kesimning ifodalanish usullari, turlari va ahamiyati xulosa qilinadi.