Karbоnil birikmаlаr ва ulаrgа хоs bo’lgаn rеаksiyalаr
Ushbu kitob Bioneorganik, bioorganik va biologik kimyo kafedrasida tayyorlangan "Karbonil birikmalar va ularga xos bo'lgan reaksiyalar" mavzusidagi ma'ruzadir. Unda karbonil birikmalarning tuzilishi, izomeriyasi, olinish usullari, kimyoviy xossalari, nukleofil birikish reaksiyalari, tibbiy-biologik ahamiyati va xalq xo'jaligida ishlatilishi haqida ma'lumotlar keltirilgan.
Asosiy mavzular
- Karbonil birikmalarning tuzilishi va nomenklaturasi: Karbonil birikmalarning umumiy formulasi, aldegidlar va ketonlarning farqi, nomlash usullari (tarixiy, RN, XOXN) va izomeriya turlari (uglerod zanjiri, sinflar orasidagi, halqali, to'yinmagan spirtlar va oddiy efirlar).
- Karbonil birikmalarning olinish usullari: Substratni o'zgartirish yo'li bilan aldegid va ketonlar olish usullari misollar bilan ko'rsatilgan.
- Karbonil birikmalarning kimyoviy xossalari: Karbonil gruppasidagi elektron bulutining taqsimlanishi, nukleofil birikish reaksiyalari (spirtlar, tiollar, sianid kislota bilan birikish), oksidlanish va qaytarilish reaksiyalari, ammiak va uning hosilalari bilan reaksiyalari.
- A-holatdagi vodorod atomining ahamiyati: Galogenlanish reaksiyalari, kondensatlanish reaksiyalari (aldol va kraton kondensatsiyasi) va ularning biologik ahamiyati.
- Tibbiy-biologik ahamiyati va xalq xo'jaligida ishlatilishi: Formaldegid va asetonning tibbiyotda (stomatologiyada) qo'llanilishi, dezinfeksiyalovchi va konservant sifatida ishlatilishi, vitaminlar tarkibidagi aldegid gruppasi va ularning ahamiyati.