Qaraqalpaq tilinde dawi’ssi’z fonemalardi’n’ tiykarg’i’ ha’m qosi’msha fonologiyali’q belgileri

Ushbu hujjat O'zbekiston Respublikasi Oliy va O'rta Maxsus Ta'lim Vazirligi tomonidan Berdaq nomidagi Qoraqalpoq davlat universitetida nashr etilgan ilmiy ishning OCR natijasidir. Unda "Qoraqalpoq tilida unli undoshlarning asosiy va qo'shimcha fonologik belgilari" mavzusi o'rganiladi, shuningdek akademik Abatbay Davletovning ilmiy rahbarligi ostida bitiruv malakaviy ishi sifatida taqdim etiladi. Hujjat fonetika, fonologiya, singarmonizm va qoraqalpoq tilining o'ziga xos xususiyatlariga bag'ishlangan bo'limlarni o'z ichiga oladi. Unda tilshunoslarning qarashlari, tadqiqotlar, fonetik va fonologik xususiyatlarning tahlili keltirilgan. OCR matni tarkibida O‘zbekiston Respublikasi va Qoraqalpog‘iston tilshunosligiga oid turli ilmiy manbalar va adabiyotlar ro‘yxati mavjud.

Asosiy mavzular

Qoraqalpoq tilida unli undoshlarning izlanishi: Qoraqalpoq tilidagi undosh tovushlarning oʻrni va oʻziga xosligi XX asirdan boshlab rus olimlari tomonidan olib borilgan tadqiqotlar orqali oʻrganilgan.
Fonemalarning asosiy va qo'shimcha belgilari: Fonemalarning asosiy (ma'no ajratuvchi) va qo'shimcha (ma'no ajratmaydigan) belgilari fonetikada muhim ahamiyatga ega va so'zlarning tuzilishini aniqlashda yordam beradi.
Qoraqalpoq tilida unli undoshlarning asosiy belgilari: Unli undoshlar, ularning tasnifi, artikulyatsion va akustik xususiyatlari haqida ma'lumotlar beriladi. Unli undoshlar o'ziga xos fonologik belgilari bilan boshqa undoshlardan farqlanadi.
Qoraqalpoq tilida unli undoshlarning qo'shimcha (fonetik) belgilari: Unli undoshlar qo'shni tovushlarning ta'siri ostida o'zgarishi, shuningdek so'zda tutgan o'rniga (boshida, o'rtasida, oxirida) qarab o'zgarishi mumkin.
Singarmonizm hodisasi: Singarmonizm qoraqalpoq tilida so'zlarning o'zaro moslashuvi, ya'ni undosh va unlilarning bir-biriga mos kelishi qoidasi bo'lib, so'zlarning ma'nosini aniqlashda muhim rol o'ynaydi.