Машиналар механизмлари ва махсус қисмлари

Ushbu kitob "Texnologik mashinalar va jihozlar" kafedrasining "Qurilish mashinalari" fanidan "Mashinalar mexanizmlari va maxsus qismlari" mavzusidagi referatdir. Unda uzatishlar, o'q va vallar, podshipniklar, muftalar, po'lat arqonlar, bloklar va poliplastlar, to'xtatkichlar va tormozlar kabi mashina elementlari va mexanizmlari haqida ma'lumot berilgan.

Asosiy mavzular

• Uzatmalar va ularning turlari: Uzatmalarning vazifasi energiya manbaidan harakatni ishchi qismga yetkazish, harakat tezligini moslashtirish. Uzatmalar еtaklovchi va еtaklanuvchi elementlardan iborat bo'lib, energiya uzatish samaradorligi foydali ish koeffitsienti orqali aniqlanadi. Uzatish soni еtaklovchi va еtaklanuvchi element aylanishlar soni nisbatiga teng.
• O'q va val, podshipniklar, muftalar: O'qlar aylanuvchi detallarni ushlab turishga mo'ljallangan, val esa burovchi momentni uzatadi. Podshipniklar val va o'qlarning shiplariga o'rnatilib, tayanch vazifasini o'taydi. Muftalar vallarni biriktirish yoki burovchi momentni uzatish uchun xizmat qiladi.
• Po'lat arqonlar. Blok va poliplastlar: Po'lat arqonlar yuk ko'tarish mashinalarida qo'llaniladi. Bloklar qo'zg'almas va qo'zg'aluvchan bo'lishi mumkin. Poliplastlar yuk ko'tarish tezligini oshirish yoki kuchni kamaytirish uchun ishlatiladi.
• To'xtatkichlar va tormozlar: To'xtatkichlar yukni ko'tarilgan holda ushlab turish yoki mexanizmlarning teskari aylanishini oldini olish uchun ishlatiladi. Tormozlar valning aylanishini to'xtatish yoki tezligini kamaytirish uchun qo'llaniladi.