Productive and non-productive affixes in the english language
Ushbu kitob asosan ingliz tilshunosligida affikslarning roli va ahamiyatiga bag'ishlangan. Unda affikslarning turlari, tuzilishi, semantik xususiyatlari, so'z yasalishidagi o'rni va ularning til rivojlanishidagi ahamiyati kabi masalalar ko'rib chiqiladi. Kitobda nazariy ma'lumotlar bilan bir qatorda, affikslarning amaliy qo'llanilishi, turli tillardagi affikslar bilan qiyosiy tahlili ham o'rin olgan.
Asosiy mavzular
- Affiksatsiya va uning bo'linishi: Affiksatsiya so'z yasash usuli sifatida ta'riflanadi, prefiksatsiya va suffiksatsiyaga bo'linadi. Prefikslar so'zning leksik ma'nosini o'zgartiradi, lekin ko'pincha so'z turkumini saqlab qoladi. Suffikslar esa so'z turkumini o'zgartirishi mumkin. Affikslar kelib chiqishi bo'yicha tub va o'zlashma bo'lishi mumkin.
- Affikslarning tasnifi: Affikslar so'z turkumi bo'yicha (ot yasovchi, sifat yasovchi, fe'l yasovchi, ravish yasovchi), semantik tasnif (ma'no o'zgarishi), leksik-grammatik xususiyatlariga ko'ra tasniflanadi. Shuningdek, affikslarning kelib chiqishi (tub, roman, grek, rus) va produktivligi (produktiv, yarim produktiv, noproduktiv) bo'yicha tasniflash mumkin.
- Affikslarning semantikasi: Affikslar o'ziga xos ma'noga ega bo'lib, ular so'zning umumiy ma'nosiga ta'sir qiladi. Affikslar ko'pincha umumiy ma'nolarni ifodalaydi va so'zning ma'nosini aniqlashtiradi. Affikslar polisemantik bo'lishi mumkin, ya'ni bir nechta ma'nolarni ifodalashi mumkin.
- Produktive va noproductive affikslar: Produktive affikslar yangi so'zlarni yasash qobiliyatiga ega, noproductive affikslar esa bunday qobiliyatga ega emas. Produktivlik affikslarning qo'llanilish chastotasiga bog'liq emas. Ba'zi affikslar vaqt o'tishi bilan produktivligini yo'qotishi mumkin.
- Yarim affikslar: Yarim affikslar so'zning bir qismi sifatida ishlatiladigan, lekin mustaqil ma'noga ega bo'lgan elementlardir. Misol uchun, '-proof' (shockproof, waterproof) yoki '-man' (sportsman, gentleman).