Абу Райҳон Берунийнинг эстетик қарашлари
Ushbu kitobda Beruniyning "Hindiston" asari tahlil qilingan. Asarda qadimgi hind va yunon madaniyatlarining o'xshash jihatlari, diniy e'tiqodlar, estetik qarashlar, axloqiy muammolar va ularning badiiy ifodalanishi ko'rib chiqiladi. Muallif Beruniyning falsafiy va estetik merosini chuqur o'rganib, hind va yunon madaniyatlarining o'ziga xos xususiyatlarini ochib berishga harakat qiladi.
Asosiy mavzular
- Hind va yunon mifologiyasining badiiyati: Ushbu mavzuda Beruniy hind va yunon mifologiyasining o'xshash va farqli jihatlarini tahlil qiladi. Xususan, Homerning "Iliada" va "Odisseya" asarlarida halq poetik-estetik tafakkuri qanday aks etgani ko'rsatib beriladi. Shuningdek, hind mifologiyasida tovush va musiqaning ahamiyati ochib beriladi.
- Hind eposida axloqiy muammolarning badiiy-estetik ifodasi: "Mahobhorat" dostonida Vasudevaning roli va axloqiy dilemmalari tahlil qilinadi. Qimor o'yini, urushning kelib chiqishi va Vasudevaning harakatlari orqali axloqiy muammolar badiiy tarzda ifodalanadi. Beruniy Vasudevani ideal qahramon sifatida emas, balki har ikki tomonga yordam beruvchi, urushni avj oldiruvchi shaxs sifatida ko'rsatadi.
- "Avesto" obrazlarining falsafiy talqini: Beruniy "Avesto"dagi obrazlarni sobiylik, yunon falsafasi va zardushtiylik nuqtai nazaridan tahlil qiladi. Xurmuzd, Mitra va boshqa ilohiy kuchlarning mohiyati, ularning yaxshilik va yomonlik bilan kurashi ochib beriladi. Beruniy zardushtiylikning yakkaxudolik dini ekanligini ta'kidlab, "Avesto"dagi ma'budlarni faqat ilohiy kuchlarning vakillari sifatida ko'rsatadi.
- Hindlarning diniy e'tiqodlari va badiiy-estetik tafakkuri haqida: Beruniy "Veda" va "Purona"lardagi ilmiy va ezoterik bilimlarni keng yoritadi. Vedalar qadimgi Hindiston xalqlarining ijtimoiy ahvoli, urf-odatlari, diniy va milliy an'analari, poetik va falsafiy tafakkuri ifodasini topgan.