Umumiy yer bilimi
Ushbu kitob Umumiy Yer bilimi faniga bag'ishlangan bo'lib, unda Yerning shakli, kattaligi, kosmosdagi o'rni, geologik tuzilishi, atmosfera, gidrosfera, litosfera kabi asosiy qobiqlari va ularning o'zaro ta'siri masalalari yoritilgan. Kitob talabalarga mo'ljallangan ma'ruzalar matni sifatida tuzilgan.
Asosiy mavzular
- Umumiy Yer bilimiga kirish: Fan obyekti, geografiya fanlari sistemasidagi o'rni, rivojlanish tarixi, darsliklar va qo'llanmalar haqida ma'lumot beriladi. Geografik qobiq tushunchasi, uning tuzilishi va rivojlanish qonuniyatlari o'rganiladi.
- Geografik qobiq va uning xususiyatlari: Geografik qobiqning mohiyati, chegaralari, nomlanishi, moddiy tarkibi va muhim xususiyatlari (bir butunligi, modda va energiya aylanishi, tuzilmasi, qutbiy asimmetriyasi) ko'rib chiqiladi.
- Yerning Kosmosda tutgan o'rni: Kosmos tuzilishi, kosmik sistemalar, Quyosh sistemasi va uning tuzilishi, Kosmosning geografik qobiqqa ta'siri o'rganiladi.
- Oy tabiati va uning xususiyatlari: Oyning Yerning tabiiy yo'ldoshi sifatidagi o'rni, harakati, fazalari, sirti, ichki tuzilishi va Yerga ta'siri tahlil qilinadi.
- Yerning shakli va kattaligi: Yer shakli to'g'risidagi tasavvurlarning rivojlanishi, Yer shakllari (shar, ellipsoid, geoid, kardioid), Yerning kattaligi va shaklining geografik oqibatlari yoritiladi.
- Yerning sutkalik harakati: Yerning o'z o'qi atrofida aylanishining xususiyatlari, isbotlari va geografik oqibatlari (kecha va kunduz almashinuvi, Korielis kuchi, vaqt mintaqalari) ko'rib chiqiladi.
- Yerning yillik harakati: Yerning Quyosh atrofida aylanishi, orbita, ekliptika tekisliklari, tropiklar, qutb doiralari, quyoshning yozgi va qishki turishi, kun uzunligining o'zgarishi, yil fasllari va ularning geografik oqibatlari tahlil qilinadi.
- Yerning litosfera qobig'i: Yerning ichki tuzilishi, litosfera, Yer po'sti, planetar relyefi, litosfera plitalari va ularning harakati haqida ma'lumot beriladi.
- Atmosfera va uning geografik qobiq uchun ahamiyati: Atmosferaning tarkibi, vertikal tuzilishi, geografik qobiq uchun ahamiyati va muhofaza qilish tadbirlari bayon etiladi.
- Gidrosfera va uning xususiyatlari: Gidrosfera, global suv aylanishi, dengiz suvi xususiyatlari, okean suvlarining harorati va gaz rejimi, harakati va suv massalari ko'rib chiqiladi.