Об ойкономических индикаторах
Ushbu maqola rus va o'zbek tillarida oykonomik ko'rsatkichlarni o'rganishga bag'ishlangan bo'lib, ular o'ziga xos leksik birliklar sifatida onomastik vazifalarni bajaradi. Maqolada ularning qiyosiy tahlili faktik materiallarga asoslangan holda amalga oshirilgan. Unda oykonomik indikatorlar, ularning turlari va xususiyatlari, shuningdek, rus va o'zbek tillarida qo'llanilishi ko'rib chiqiladi. Toponimik ko'rsatkichlar obyektning turini ko'rsatuvchi va toponimning bir qismi bo'lgan leksik birliklardir.
Asosiy mavzular
- Oykonomik indikatorlar: Oykonomik indikatorlar - bu aholi yashash joyining tushunchasini ifodalovchi va toponimlarning bir qismi bo'lgan leksik birliklardir. Ular toponimlarni shakllantirishga yordam beradi.
- Oykonomik indikatorlarning vazifalari: Oykonomik indikatorlar bir nechta onomastik vazifalarni bajaradi: obyektning turini aniqlashtiradi va ko'rsatadi, murakkab toponimlarning tarkibiy qismi hisoblanadi, obyektni tavsiflaydi va boshqa shunga o'xshash obyektlardan ajratib turadi.
- Turkiy tillarda 'qishloq' so'zi: 'Qishloq' so'zi turkiy tillarda keng tarqalgan bo'lib, asosiy ma'nosi bir xil va bitta tushunchani anglatadi. O'zbekistonda aholining katta qismi qishloq joylarda yashaydi, shuning uchun 'qishloq' oykonomik indikatori ko'plab toponimlarda uchraydi.
- 'Qasaba' so'zi: 'Qasaba' so'zi fors-tojik tilidan olingan bo'lib, 'shaharcha', 'katta qishloq' ma'nolarini anglatadi. Alisher Navoiy asarlarida uchraydi, lekin hozirgi o'zbek tilida eskirgan so'z hisoblanadi.
- 'Qo'rg'on' so'zi: 'Qo'rg'on' so'zi ko'p ma'noli bo'lib, 'qal'a', 'shahar' ma'nolarini anglatadi. Bobur asarlarida shahar ma'nosida ishlatilgan. Hozirgi toponimikada, xususan Namangan viloyatida uchraydi.
- 'Kent' so'zi: 'Kent' so'zi so'g'd tilidan olingan bo'lib, 'uy', 'joy' ma'nolarini anglatadi. O'rta asrlarda Turonda joy nomlari uchun ishlatilgan. Hozirgi o'zbek toponimikasida ham uchraydi.