Типы и функции обращений в лирике А. Блока
Ushbu diplom ishi A. Blok lirikasi misolida murojaatlarning o'ziga xos xususiyatlari va ularning badiiy funktsiyalarini ochib berishga bag'ishlangan. Ishda A.Blok ijodi chuqur tahlil qilinib, unda qo'llanilgan murojaatlarning tematik xilma-xilligi, uslubiy boyligi va obraz yaratishdagi ahamiyati ko'rsatib beriladi. Diplom ishi murojaatlarni ayollar, erkaklar, tabiat hodisalari va mavhum tushunchalarga qarab turkumlarga ajratadi hamda har bir turkumning o'ziga xos xususiyatlarini yoritadi. Tadqiqot natijasida A.Blok she'riyatida murojaatlar nafaqat adresatni belgilash, balki unga muallifning munosabatini ifodalash, obrazga xarakteristika berish va she'riy matnning emotsionalligini oshirish kabi muhim vazifalarni bajarishi aniqlanadi.
Asosiy mavzular
- Ayol timsollari murojaatlarda: A.Blok lirikasida ayollarga murojaatlar eng ko'p uchraydigan va tematik jihatdan boy guruh hisoblanadi. Bu guruhga onaga, singilga, sevgiliga va xotiniga murojaatlar kiradi. Murojaatlarda ayolning tashqi ko'rinishi, ichki dunyosi va muallifning unga bo'lgan munosabati aks etadi. Ko'pincha ayol obrazi orqali poklik, go'zallik va ilhom kabi tushunchalar ifodalanadi.
- Erkak timsollari murojaatlarda: Erkaklarga murojaatlar ayollarga nisbatan kamroq uchraydi va ko'proq o'g'ilga, do'stga va hamkasbga qaratilgan. Erkak obrazi orqali kuch, sadoqat, do'stlik va adolat kabi fazilatlar ifodalanadi. Murojaatlarda muallifning erkaklik ideallari va hayotiy pozitsiyasi aks etadi.
- Tabiat hodisalariga murojaatlar: A.Blok lirikasida tabiat hodisalariga (quyosh, oy, yulduzlar, shamol, dengiz va boshqalar) murojaatlar ham muhim o'rin egallaydi. Tabiat obrazi orqali lirik qahramonning his-kechinmalari, kayfiyati va dunyoqarashi ifodalanadi. Murojaatlarda tabiatning go'zalligi, ulug'vorligi va inson hayotidagi ahamiyati ta'kidlanadi.
- Mavhum tushunchalarga murojaatlar: A.Blok lirikasida muhabbat, orzu, to'sqinlik, g'alaba va boshqa mavhum tushunchalarga murojaatlar ham uchraydi. Murojaatlarda lirik qahramonning ichki ziddiyatlari, umidlari va qo'rquvlari aks etadi. Bu tushunchalar orqali inson hayotining murakkabligi va uning ma'nosi haqida savollar qo'yiladi.