Oliy asab faoliyati fiziologiyasi

Ushbu kitob O'zbekiston Respublikasi Oliy va O'rta Maxsus Ta'lim Vazirligi tomonidan Alisher Navoiy nomidagi Samarqand Davlat Universiteti Tabiiy fanlar fakulteti Fiziologiya, genetika va biokimyo kafedrasi talabalari uchun Odam va hayvonlar fiziologiyasi fanidan "Kurs ishi" sifatida taqdim etilgan. Kurs ishi oliy nerv faoliyati fiziologiyasiga bag'ishlangan bo'lib, unda nerv tizimining asosiy tushunchalari, katta yarim sharlar po'stlog'ining tuzilishi va funksiyalari, shartli reflekslar, tormozlanish jarayonlari, analiz va sintez, signal tizimlari kabi mavzular yoritilgan. Kitob talabalarga ushbu fan bo'yicha bilimlarini chuqurlashtirishga va mustaqil ilmiy ish olib borishga yordam beradi.

Asosiy mavzular

Oliy asab faoliyati va o'rganish usullari: Oliy asab faoliyati, bosh miya katta yarim sharlar po'stlog'ining roli, shartli reflekslar va ularning ahamiyati, o'rganish usullari (kuzatish, ta'sirlash, olib tashlash, elektroensefalografiya, kibernetik, klinik usullar).
Katta yarim sharlar po'stlog'ining hujayra strukturasi: Miya po'stlog'ining qavatlari (molekulyar, donali, piramidal, ganglioz, polimorf qavatlar), asab tolalari (assotsion, kommisural, proeksion tolalar).
Po'stloq faoliyatini o'rganishda I.M.Sechenov va I.P.Pavlovning roli: I.M.Sechenovning "Bosh miya reflekslari" asari, I.P.Pavlovning shartli reflekslar ta'limoti, determinizm, analiz va sintez, struktura prinsiplari.
Katta yarim sharlar po'stlog'i turli qismlarining funksional va struktura xususiyatlari: Miya po'stlog'ining zonalarga bo'linishi (ko'ruv, eshituv, teri, motor zonasi), analizatorlar yadrosi.
Shartli reflekslar haqidagi ta'limot: Shartsiz va shartli reflekslar, shartli reflekslarning hosil bo'lish shartlari, turlari (tabiiy, sun'iy, birinchi, ikkinchi tartibli).
Shartli reflekslarning biologik ahamiyati: Shartli reflekslarning organizmning moslashuvchanligini ta'minlashi, xavf-xatardan himoya qilishi.
Bosh miya po'stlog'ida kuzatiladigan tormozlanish jarayonlari: Shartsiz (tashqi) va shartli (ichki) tormozlanish, tormozlanish turlari (so'nish, differentsiyalash, shartli tormoz, kechikish).
Katta yarim sharlar po'stlog'idagi irradiatsiya, konsentratsiya va induksiya hodisalari: Irradiatsiya, konsentratsiya, manfiy va musbat induksiya.
Miya po'stlog'ida ta'sirotlarning analiz va sintez qilinishi: Ta'sirotlarning analiz va sintezi, dinamik stereotip.
Asab tizimining tiplari: Asab tizimining tiplari (qo'zg'aluvchan, harakatchan, inert, nimjon), ularning xususiyatlari.
Uyqu: Uyquning fiziologik ahamiyati, uyquning kelib chiqish mexanizmlari, uyqu turlari (mavsumiy, gipnotik, narkotik, patologik uyqu).
Signal tizimlar: Birinchi va ikkinchi signal tizimlari, ularning farqi.
I.P.Pavlov ta'limotining xalq xo'jaligidagi ahamiyati: I.P.Pavlov ta'limotining chorvachilikda qo'llanilishi.