Азотнинг тупроқда симбиоз ҳолда яшовчи микроорганизмлар томонидан ўзлаштирилиши

Ushbu kitob tuproq mikrobiologiyasi faniga bag'ishlangan bo'lib, unda azotning tuproqda simbioz holda yashovchi mikroorganizmlar tomonidan o'zlashtirilishi, azotofiksator mikroorganizmlar, atmosfera azotining o'zlashtirilishi mexanizmlari, simbioz holda yashovchi azotofiksatorlarning amaliy ahamiyati kabi mavzular yoritilgan. Kitob qishloq xo'jaligi ekinlarining hosildorligini oshirishda mikroorganizmlarning rolini ochib beradi va azotli o'g'itlardan foydalanishni kamaytirish yo'llarini ko'rsatadi.

Asosiy mavzular

• Azotofiksator mikroorganizmlar haqida umumiy tushuncha: Azotofiksator mikroorganizmlar (bakteriya va ko'k-yashil suvo'tlari) atmosfera azotini o'zlashtirish xususiyatiga ega. Ular aerob va anaerob sharoitlarda yashovchi turlarga bo'linadi va o'simliklarning o'sishi va rivojlanishiga ijobiy ta'sir ko'rsatadi.
• Atmosfera azotining azotofiksator mikroorganizmlar tomonidan o'zlashtirilishi mexanizmi: Atmosfera azotining (N2) azotofiksatorlar ta'sirida o'simliklar o'zlashtiradigan shaklga aylantirilishi jarayoni azotfiksatsiya deyiladi. Bu jarayonda azot ammiak ko'rinishida bog'lanadi va katta energiya talab etiladi. Energiya sarfi АТФ hisobiga amalga oshiriladi.
• Simbioz holda yashovchi azotofiksatorlarning amaliy ahamiyati: Simbioz holda yashovchi azotofiksatorlar (Rhizobium, Frankia) dukkakli va boshqa o'simliklar bilan hamkorlikda azotni o'zlashtiradi. Bu o'simliklarning azotga bo'lgan ehtiyojini qondirishda muhim rol o'ynaydi va tuproq hosildorligini oshiradi.