Бадиий таржимада эквиваленти йўқ сўзларни таржима қилиш муаммолари (А. Навоийнинг “Садди Искандарий” асари мисолида)
Ushbu kitob Alisher Navoiyning "Saddi Iskandariy" asaridagi tarjima muammolariga bag'ishlangan bo'lib, unda asardan olingan misollar orqali tarjima qilinishi qiyin bo'lgan so'zlarni realiyalar yordamida tarjima qilish usullari ko'rib chiqilgan. Kitobda madaniy o'ziga xosliklarni aks ettiruvchi so'zlarni boshqa tillarga to'g'ri va adekvat tarzda yetkazish masalalari muhokama qilinadi. Shuningdek, asarda uchraydigan tarixiy va eskirgan so'zlarning ma'nosi izohli lug'atlar yordamida ochib berilgan va ularning tarjimadagi ahamiyati ko'rsatilgan.
Asosiy mavzular
- Tarjimada ekvivalent bo'lmagan so'zlar: Ushbu bo'limda tarjima jarayonida muqobili topilmaydigan so'zlarni, xususan, realiyalarni tarjima qilish usullari muhokama qilinadi. Realiyalarni transkripsiya, transliteratsiya, transformatsiya va izohli tarjima kabi usullar orqali yetkazish masalalari ko'rib chiqiladi.
- Realiyalar va ularning tarjimasi: Bo'limda realiyalarning ta'rifi, ularning milliy va madaniy xususiyatlarni aks ettirishi hamda tarjimada realiyalarni saqlab qolishning ahamiyati ko'rsatilgan. Shuningdek, "Saddi Iskandariy" asarida uchraydigan maishiy xizmatga oid, kiyim-kechak nomlari, diniy atamalar va o'lchov birliklari kabi realiyalar tahlil qilinadi.
- "Saddi Iskandariy" asaridagi realiyalarning guruhlanishi: Ushbu bo'limda asarda uchraydigan realiyalar maishiy xizmatga xos so'zlar (oziq-ovqat, uy-joy, idish-tovoq), kiyim-kechak nomlari, diniy xizmatchilar atamalari va o'lchov birliklari kabi toifalarga bo'linib, har bir toifa misollar bilan izohlangan.
- Izohli tarjima usuli: Bu bo'limda muqobili mavjud bo'lmagan so'zlarni izohli tarjima orqali yetkazish usuli ko'rib chiqiladi. "Saddi Iskandariy" asaridan olingan misollar asosida ushbu usulning afzalliklari va kamchiliklari muhokama qilinadi.