Товушлар тизими

Ushbu kitob o'zbek tilshunosligiga bag'ishlangan bo'lib, unda o'zbek tilining tovush tizimi batafsil tahlil qilingan. Unda kishi tanasining til tovushlarini hosil qilishdagi a'zolari, tovushlarning tasnifi, unli va undosh tovushlar, ularning artikulyatsiyasi va o'zaro munosabatlari kabi mavzular yoritilgan. Kitobda tovushlarning tasnifiy xususiyatlari, fonetik xususiyatlari va o'zbek tilidagi tovush tizimining o'ziga xos xususiyatlari chuqur o'rganilgan.

Asosiy mavzular

Kishi tanasining til tovushlarini hosil qilishda qatnashadigan a'zolari: Ushbu mavzu kishi tanasining nafas olish yo'llari, og'iz bo'shlig'i, til, lablar va burun bo'shlig'i kabi tovush hosil qilishda ishtirok etadigan a'zolarini qamrab oladi. Tovush hosil qilishda ularning roli va harakatlari tushuntiriladi.
Til tovushlarining tasnifi: Ovoz va shovqinning qatnashuvi asosida unli va undoshlarga bo'linadi. Unli tovushlar (o, a, i) va undosh tovushlar (p, t, k) ning artikulyatsion xususiyatlari, lablanish darajasi, tilning harakati va tor-kenglik kabi mezonlar bo'yicha tasniflanadi.
Unli tovushlar: Hozirgi o'zbek adabiy tilidagi olti unli tovush (i, u, a, o, e, â) ning har biri batafsil tahlil qilinadi. Ularning talaffuzi, artikulyatsiyasi va boshqa tovushlardan farqlari ko'rsatiladi. Unlilarning lablanishi, tilning yotiq va tik yo'nalishdagi harakati kabi xususiyatlari o'rganiladi.
Undosh tovushlar: O'zbek tilidagi undosh tovushlarning turlari, ularning hosil bo'lish usullari (portlovchi, sirg'aluvchi), hosil bo'lish o'rni (lab, til oldi, til orqa), ovozli va shovqinli ekanligi kabi jihatlari tahlil qilinadi.
Ovozli va ovozdor tovushlar: Ovozli undoshlar (b, d, z, j) va ovozdor undoshlar (y, m, n, l, r) ning xususiyatlari, talaffuzi va boshqa tovushlardan farqlari ko'rsatiladi.