Учебно-методическое пособие для лабораторных работ по курсу фармакагнозии (2 чатсь)
Ushbu kitob, O'zbekiston Respublikasi Sog'liqni saqlash vazirligi tomonidan tasdiqlangan Toshkent Farmatsevtika Institutining farmakognoziya kursi laboratoriya mashg'ulotlari uchun o'quv-uslubiy qo'llanmasi hisoblanadi. Qo'llanma, asosan, talabalarga dorivor o'simliklar va xom ashyolarni o'rganishda, tahlil qilishda va ularning tarkibidagi biologik faol moddalarni aniqlashda yordam berishga qaratilgan. Qo'llanmada yurak glikozidlari, saponinlar, oddiy fenollar, lignanlar, antrakinon hosilalari, kumarinlar, furanoxromonlar, tio-, siano-glikozidlar va kam o'rganilgan birikmalar kabi turli xil kimyoviy birikmalar mavjudligi tahlil qilinadi.
Asosiy mavzular
- Yurak glikozidlari: Ushbu bo'lim yurak glikozidlarini o'z ichiga olgan dorivor o'simliklar va xomashyolarni aniqlashga qaratilgan. Ularning kimyoviy tuzilishi, ta'siri va tahlil usullari ko'rsatilgan. Muhim vakillari orasida na'matak, strofant va vodiy nilufari bor.
- Saponinlar: Saponinlarni o'z ichiga olgan dorivor xom ashyolar va ularning xususiyatlari, ta'siri va ahamiyatiga bag'ishlangan. O'simliklar manbalari va farmakologik qo'llanilishi, shuningdek, saponinlarni tahlil qilish usullari muhokama qilinadi.
- Oddiy fenollar va lignanlar: Ushbu bo'lim oddiy fenollar va lignanlarni o'z ichiga olgan dorivor o'simliklar va xomashyo haqida ma'lumot beradi. Ularning kimyoviy tuzilishi, xossalari va farmakologik ta'siri, shuningdek, tahlil qilish usullari ko'rib chiqiladi. Masalan, qulupnay va limonnix o'simliklari mavjud.
- Antratsen hosilalari: Ushbu mavzu antrakinon hosilalarni o'z ichiga olgan dorivor o'simliklar va xomashyolarni aniqlashga qaratilgan. Ularning kimyoviy tuzilishi, ta'siri va tahlil usullari ko'rsatilgan. Muhim vakillari orasida kassan, zubturum va ravoch bor.
- Kumarinlar va Furanoxromonlar: Ushbu mavzu kumarinler va furanokromonlarni o'z ichiga olgan dorivor o'simliklar va xomashyolarni aniqlashga qaratilgan. Ularning kimyoviy tuzilishi, ta'siri va tahlil usullari ko'rsatilgan. Muhim vakillari orasida, ammi katta va psoralea bor.
- Tio-, Siano-glikozidlar: Ushbu bo'limda tio-, siano-glikozidlar va biologik faol maddalarga ega o'simliklar va xom-ashyolar keltirilgan. Ularning kimyoviy xossalari, tahlil usullari, olinishi va ishlatilish doiralari keltiriladi. Masalan, ravoch va garmdori.
- Tannin moddalar: Tannin moddalari bor dorivor osimliklar,kimyoviy tarkibi, tahlil qilish yo'llari va ishlatilish doiralari keltirilgan. Bundan tashqari, ularning turli xil ishlatilish yo'llari ham aytib o'tilgan.
- Flavonoidlar: Flavonoid moddalar bor dorivor osimliklar,kimyoviy tarkibi, tahlil qilish yo'llari va ishlatilish doiralari keltirilgan. Bundan tashqari, ularning turli xil ishlatilish yo'llari ham aytib o'tilgan.