Cognitiva synonyms and the problems of their translation
Ushbu dissertatsiya ishida kognitiv sinonimlar va ularning badiiy adabiyotlardagi tarjimasining o'ziga xos xususiyatlari ingliz va o'zbek tillari misolida ko'rib chiqiladi. Unda sinonimiyaning nazariy asoslari, turlari va semantik xususiyatlari tahlil qilinadi. Shuningdek, turli adabiy janrlarda sinonimlardan foydalanish uslublari va tarjima jarayonida yuzaga keladigan muammolar o'rganiladi. Dissertatsiyada tarjima usullari va strategiyalari bo'yicha tavsiyalar berilgan.
Asosiy mavzular
- Sinonimiya va uning turlari: Sinonimiyaning ta'rifi, mohiyati va asosiy turlari (absolyut sinonimiya, kognitiv sinonimiya, kontekstual sinonimiya va boshqalar) ko'rib chiqiladi. Har bir tur sinonimiyaning o'ziga xos xususiyatlari va qo'llanilish doirasi aniqlanadi.
- Kognitiv sinonimlarning semantik xususiyatlari: Kognitiv sinonimlarning denotativ va konnotativ ma'nolari, shuningdek, ularning stilistik va hissiy bo'yoqlari tahlil qilinadi. Kognitiv sinonimlarning nutqda qo'llanilishidagi farqlar va o'ziga xosliklar aniqlanadi.
- Badiiy adabiyotda sinonimlardan foydalanish: Badiiy matnlarda sinonimlardan foydalanishning maqsadlari (takrorlashni oldini olish, ta'sirchanlikni oshirish, fikrni aniqlashtirish va h.k.) ko'rib chiqiladi. Turli adabiy janrlarda sinonimlarning qo'llanilish uslublari tahlil qilinadi.
- Tarjimada sinonimlarning o'ziga xosliklari: Tarjima jarayonida sinonimlarni to'g'ri tanlashning ahamiyati va unda yuzaga keladigan qiyinchiliklar o'rganiladi. Sinonimlarni tarjima qilishda kontekstni hisobga olish, stilistik va hissiy ekvivalentlikni saqlash masalalari ko'rib chiqiladi. Tarjima usullari va strategiyalari bo'yicha tavsiyalar beriladi.
- Ingliz va o'zbek tillaridagi sinonimlarning qiyosiy tahlili: Ingliz va o'zbek tillaridagi sinonimlarning semantik va stilistik xususiyatlari qiyoslanadi. Tarjima jarayonida tillararo farqlarni hisobga olish zarurligi asoslanadi. Adabiy matnlardan olingan misollar asosida sinonimlarni tarjima qilishdagi muammolar va ularning yechimlari ko'rsatiladi.